Oturum Aç

**busra_ssahinn** · 09-12-2021, 12:17 PM

AKCİĞER KANSERİNDE PULMONER REHABİLİTASYON

Akciğer kanseri kötü prognoza sahip , kansere bağlı ölümlerde birinci sırada yer alan ve en sık görülen kanser tipidir. ABD’de 100,000 kişide akciğer kanseri görülme sıklığı kadın ve erkekte yılda 60.1 ölümler de her iki cins için 48,4’dür. Ülkemizde toplamda ve erkeklerde en sık görülmekte olan kanser tipidir, kadınlarda akciğer kanseri görülme sıklığı 5. sıradadır. Uluslararası Kanser Ajansı’nın 2012 yılı için yeni tanı alan kanser tahminlerine göre dünyada en çok tanı konulan kanser akciğer kanseri (%13,0) olurken , kanserden ölümlerin de en çok akciğer kanserinde (%19,4) gerçekleştiği belirtilmiştir. Kanser artış hızının bu şekilde devam etmesi durumunda, dünya nüfusunun artışına ve nüfustaki yaşlanmaya bağlı olarak 2025 yılında toplam 19,3 milyon yeni kanser vakası olacağı belirtilmiştir. Akciğer kanserinde hastaların yaklaşık yarısı ileri evrede teşhis edilmektedir. Akciğer kanserinde 5 yıllık yaşam beklentisi %15’tir . Erken tanı konursa bu oran % 52,6’ya çıkabilmektedir. Fakat hastaların sadece %15’i erken evrede tanı alabilmektedir. Akciğer kanseri ile başvuran hastaların %55'inden fazlası tanı anında uzak metastazlara , %25'i bölgesel düğüm tutulumuna sahiptir ve sadece yaklaşık %15'inde cerrahiye uygun lokalize hastalık vardır ( Fauci 1998 ). Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri (KHDAK) ve küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) akciğer kanserinin ana histolojik alt tipleri olmaktadır ve tüm vakaların yaklaşık %85'ini KHDAK oluşturur. Son zamanlardaki anlamlı tanısal ve terapötik gelişmelere rağmen, akciğer kanserli hastalar için genel prognoz kötü gidişat göstermeye devam etmektedir. Akciğer kanseri için en önemli risk faktörü (vakaların yaklaşık %90'ını oluşturan ) sigaradır. Özellikle kadınlar ve gençler arasında son birkaç on yılda meydana gelen tütün kullanımındaki artışlar, şu anda birçok ülkede artan akciğer kanseri insidansına yansımaktadır.

Yorgunluk, kanser ve tedavisi ile ilişkili hasta tarafından bildirilen en yaygın ve rahatsız edici semptomlardan biridir. Akciğer kanseri olan kişiler, diğer kanser hastalarına kıyasla yorgunluğun daha uzun ve şiddetli sürdüğünü bildirmektedir, bu da daha fazla işlevsel bozulmaya yol açmaktadır. Ayrıca, nefes darlığı, kas erimesi, ağrı, iştahsızlık ve fiziksel uygunluk ve akciğer fonksiyonlarının bozulması gibi kansere ve tedaviye bağlı çeşitli komplikasyonlar hastanın durumunu daha da bozabilir .

Kanser rehabilitasyonu ; kanserli olan bir hastaya , hastalığının ve tedavilerinin belirlediği sınırlar doğrultusunda maksimum fiziksel , sosyal , psikolojik ve mesleki fonksiyonlarının kazandırılmasını hedeflemek ve yardımcı olmak olarak tanımlanmaktadır. Kanser hastalarının tanı ve tedavilerinin her anında pulmoner rehabilitasyon yöntemlerinin yeri vardır. Akciğer kanserinde uzun sürebilecek hayatta kalma beklentisi olmadığından tedavi hedeflerinden biri yaşam kalitesini iyileştirmektir. Başka bir tedavi hedefi fonksiyonel kapasitenin arttırılmasıdır . Fonksiyonel kapasite akciğer kanser tanılı olgularda bazal performansın bir ölçütüdür bu sebeple egzersiz içeren tedavi kanserli hastalarda oldukça mantıklı bir yaklaşımdır. Akciğer kanserine fiziksel aktivite, pulmoner fonksiyonu ve perfüzyonu iyileştirir . Fiziksel aktivitenin, sigara dumanının etkilerine karşı koymaya yardımcı olmak için antioksidanları ve serbest çöpçüleri yukarı regüle edebileceği varsayılır . Fiziksel aktivite ayrıca pnömoni ve venotrombotik olay riskini azaltır, böylece rezeke edilemeyen akciğer kanserli hastalarda genel sağ kalımı ve yaşam kalitesini iyileştirebilir. Pulmoner rehabilitasyon hizmetleri ; ayaktan hasta , yatan hasta , evde rehabilitasyon ve palyatif bakım merkezlerinde verilebilir. Pulmoner rehabilitasyonun başarılı olabilmesi kişiye özel organize edilebilmesiyle mümkündür. Pulmoner rehabilitasyon davranış değişikliğinin motive edilmesini sağlayarak bireysel becerinin güçlendirilmesine yardımcı olmaya çalışmaktadır. Akciğer kanserinde pulmoner rehabilitasyonun faydaları ;

Akciğer rezeksiyon sonuçlarının iyileştirilmesi, cerrahi sonrası iyileşmenin hızlandırılması
Cerrahi için risk modifikasyonu sağlanması
Kanserle ilişkili yetersizliğin ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi
Kemoterapi sürecinde performansın artırılması
Bireysel yeterliliği motive ederek semptom kontrolünün sağlanması

AKCİĞER KANSER CERRAHİSİ ÖNCE VE SONRASINDA PULMONER REHABİLİTASYON

Akciğer kanseri ameliyatından sonra postoperatif komplikasyonlar sık şekilde görülmektedir. Cerrahiden sonra, sınırlı fiziksel aktivite yaygındır bu da hastanede kalış süresinin artmasıyla ilişkilidir. Düşük düzeyde fiziksel aktivitenin nedenleri arasında değişen solunum mekaniği, ağrı ve dispne yer almaktadır. Ameliyat olan akciğer kanserli hastaların sağlıklı bireylere kıyasla, ameliyattan 6-10 hafta sonra ölçülen günlük adım sayısı daha düşüktür, ayrıca uzun ve kesintisiz hareketsiz davranış dönemlerinde daha fazla zaman harcarlar ve hafif yoğunluklu fiziksel aktivitede daha az zaman harcarlar. ABD'de yapılan bir çalışmaya göre , akciğer kanseri ameliyatından ortalama dört yıl sonra hastaların sadece %25'inin yeterince aktif olduğunu bildirmiştir. NETT ( National Emphysema Treatment Trial ) çalışmalarına göre ciddi düzeyde amfizemi olan olgularda cerrahi öncesi pulmoner rehabilitasyon uygulanmasının risk kategorisinde değişimler sağladığını gösterilmiştir. Wilson’un kanser merkezinden bildirdiği sonuçlara göre KOAH ‘ı olup akciğer kanser cerrahisi uygulanacak olgularda preoperatif 3 haftalık pulmoner rehabilitasyon uygulamalarının cerrahi sonuçlarda iyileşme sağladığını göstermiştir. Akciğer kanser cerrahisi uygulanacak olgularda pre veya postoperatif pulmoner rehabilitasyonun temel ilkeleri cerrahi uygulanmayan olgulardan çokta farklı değildir. Preoperatif pulmoner rehabilitasyonun önemli bileşenlerinden birisi sigaranın bırakılmasıdır. Bu dönemde akciğer sekresyon temizleme tekniklerinden ; insentif spirometre ,derin soluma , öksürük gibi yöntemler öğretilmelidir.

Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'daki çeşitli merkezlerde fizyoterapistlerin %90'ından fazlası ameliyat sonrası göğüs cerrahisi geçiren hastaları rutin olarak tedavi etmektedir. Tedavi tipik olarak mobilizasyon, omuz egzersizleri , ağrı kontrolü yöntemleri ve nefes egzersizlerinden oluşur. Akciğer kanseri ameliyatından sonra hastanede yapılan fizyoterapi tedavisinin ağrıyı azalttığı gösterilmiştir.

[Resim: opandeq.jpg]

KANSERLE İLİŞKİLİ YORGUNLUK VE KEMOTERAPİ SIRASINDA PULMONER REHABİLİTASYON UYGULAMALARI

Kanserle alakalı yorgunluk sendromu ; güçsüzlük , uyku bozukluğu , depresyon , bilişsel fonksiyon bozukluğu , sosyal izolasyon ve devamlılık gösteren tükenmişlikle karakterizedir. Tedavide multisidipliner bir tedavi yaklaşımı olan pulmoner rehabilitasyon uygulamaları mutlaka yer almalıdır.

Endurans egzersiz eğitimi kas kitlesi , gücü ve dayanıklılığında artış , ventilasyon / perfüzyon oranında düzelme , kardiyak reserv ve kaslarda oksidatif enzim kapasitesinde artış sağlar . Güçlendirme egzersizleri ayrıca kortikosteroid kullanımına bağlı olarak gelişen kas kitlesi kayıpları için etkin egzersiz yöntemidir. Yapılan çalışmalarda evde orta yoğunlukta yürüyüş egzersizi uygulanmasının bile yaşam kalitesinde artış sağlayabileceği gösterilmiştir. Her gün egzersiz yapılması önerilir. Egzersize başlamanın iyi bir yolu, kişinin yorgunluk düzeyine bağlı olarak her seferinde on dakikalık küçük artışlardır. Yavaş ilerlemek, hedefler belirlemek ve vücut üzerindeki etkilerinin farkında olmak akıllı noktalardır fakat bireylerin zindelik düzeyini geliştirmek zaman alabilir. İlk başta, hasta yorgunluk ve düşük dayanıklılıktan muzdarip olabilir ve sadece kısa bir süre egzersiz yapabilir. Her gün seanslar uzatılabilir.

[Resim: fs1vht4.jpg]

Kuvvet eğitimi
[Resim: 6j1qoaj.jpg]

Kanser nedeniyle nefes darlığı ve nefes alma kapasitesi kısıtlı olan hastalar, akciğer kapasitesini artırmak için günlük olarak üst vücut germe egzersizleri yapmalıdır. Germe programı, akciğerlerin ve diyaframın daha serbest hareket etmesine izin vererek göğüs ve sırttaki hareketliliği geri getirmektedir. Kas ve fasyayı gererek uzatmak dolaşımı iyileştirir, kasın elastikiyetini artırır, kaslara giden oksijeni artırır ve vücudun onarılmasına yardımcı olur. Kaslara giden kan dolaşımını artırarak, daha az kan akışına sahip olan kasların gerginleşmesini engeller ve iltihabı azaltır. Radyasyondan sonra, vücudun esnek kalmasına yardımcı olmak için germe egzersizleri yapmak çok önemlidir. Radyasyon tipik olarak ek sıkılaşmaya sebep olur. Radyasyon, tedavinin tamamlanmasını takip eden en az bir yıl boyunca etkilenen bölgeyi aktif olabilmektedir.

Düşük yoğunluklu yürüme aerobik egzersize başlamak için güvenli bir yoldur. Akciğer kanserli hastalar keyifli bir aktiviteye katılmalıdır bunun için aerobik egzersiz etkili yollardan birisidir. Aerobik egzersiz sadece kalp fonksiyonunu iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda oksijen kapasitesini de geliştirir. Aerobik egzersiz örnekleri arasında yürüyüş, dans, bisiklet ergometresi , kol ergometresi veya kalp atış hızını artıran herhangi bir aktivite bulunur.

Nefes stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Akciğer kapasitesini tam kullanmak ve yavaş ve derin nefes almak önemlidir. Gevşeme nefesi, hastanın tüm enerjisini iyileşmeye odaklamasına izin verdiğinden dolayı ameliyattan hemen sonra kullanılabilir.

Diyafragmatik solunum

Büzük dudak solunumu

Kanserli hastaların ne kadar iyi veya ne kadar kötü olduklarının belirlenmesinde vücut kompozisyonu değerlendirilmesi önemli bir noktadır. Kanser anormal hücreler tarafından başlatılan , artan metabolizma hızı ile karakterize bir hastalıktır ve immün sistemde baskılanma , dehidratasyon , beslenme alışkanlığı ve aktivitede değişim , nörolojik bozukluklar tedavinin yan etkilerinden sadece birkaçıdır. Bu yüzden akciğer kanserli hastalara multidisipliner çalışmayla yaklaşmak önemlidir.

KAYNAKÇA

Pınar ERGÜN. Akciğer Kanseri ve Pulmoner Rehabilitasyon Uygulamaları.
Rueda, José-Ramón et al. “Non-invasive interventions for improving well-being and quality of life in patients with lung cancer.” The Cochrane database of systematic reviews vol. 2011,9 CD004282. 7 Sep. 2011, doi:10.1002/14651858.CD004282.pub3.
Dhillon, Haryana M et al. “The impact of physical activity on fatigue and quality of life in lung cancer patients: a randomised controlled trial protocol.” BMC cancer vol. 12 572. 5 Dec. 2012, doi:10.1186/1471-2407-12-572.
Avancini, A., Sartori, G., Gkountakos, A., Casali, M., Trestini, I., Tregnago, D., Bria, E., Jones, L. W., Milella, M., Lanza, M., & Pilotto, S. (2020). Physical Activity and Exercise in Lung Cancer Care: Will Promises Be Fulfilled?. The oncologist, 25(3), e555–e569.
Michaels C. (2016). The importance of exercise in lung cancer treatment. Translational lung cancer research, 5(3), 235–238. https://doi.org/10.21037/tlcr.2016.03.02
S. AKIN , G. TEMİZ. Akciğer Hastalıklarında Semptom Yönetimi. DERLEME. Sağlık ve Toplum 2021.
F. Kendall, P. Abreu, P. Pinho , J. Oliveira , P. Bastos . The role of physiotherapy in patients undergoing pulmonary surgery for lung cancer. A literature review. November - December 2017.

Oturum Aç
Kullanıcı Adı/Email:
Şifre:	Şifremi Unuttum?
	Beni Hatırla