Os coxae dışında acetabulum ile caput femoris arasında var olan Art. Spheroidea tipi sinoviyal eklem türüdür. Konveks eklem yüzü caput ossis femoris küre şeklindedir. Ligamentum capitis femoris'in tutunduğu yer olan fovea capitis femoris hariç, her tarafı eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Asıl kalça eklemi olarak bilinen bu eklemin diğer adı Art.coxofemoralis 'tir.



ARTICULATIO COXAE:

Eklem tipi: 3 akslı top formlu eklem

ROM:  Fleksiyon- ekstansiyon  125-0-15 Abdüksiyon- addüksiyon  45-0-20 Dis rotasyon- iç rotasyon  45-0-45
Sıfır pozisyon: Femur frontal düzlemde
Gevşek pozisyon: 30' fleksiyon- 30' abdüksiyon- hafif dis rotasyon
Kapalı pozisyon:  Maksimal ekstansiyon- iç rotasyon, abdüksiyon
Kapsül paterni: iç rotasyon- ekstansiyon- abdüksiyon- dis rotasyon
Konkav- konveks kuralı: Femur: konveks   Ilium: konkav (tedavi düzlemi)



ARTİCULATİO COXAE TESTLERİ

Femur: Distal traksiyon

Hasta sırtüstü gevşek pozisyonda yatar. Fizyoterapist femuru medial ve lateralden tutarak distale doğru çekerek testi yapar.


ARTİCULATİO COXAE MOBİLİZASYON

Lateral Distraksiyon

Mobilite edilecek ekstremite fizyoterapistin omuzu üzerinde olacak şekilde sırtüstü yatar. Pelvis üzerinden mobilizasyon kemeri ile stabilite sağlanır. Fizyoterapist her iki elini proksimal uyluğun ön- orta yüzüne yerleştirerek vücut ağırlığıyla birlikte femur başını aşağı ve lateral yönde mobilite eder. Kalça kapsülününün tüm lifleri lateral yönde gerilir.



Indirekt longidutinal distraksiyon:

Hasta bacağı gevşek şekilde sırtüstü yatar. Kalça istiharat pozisyonunda yerleştirilir.
1.) Kaudal yönde distraksiyon için hastanın dizini proksimalden her iki eliyle kavrayarak kendine doğru çeker.
2.) Diz kapalı pozisyondayken lateral ve medial malleollerden distal şekilde tutarak fizyoterapist femuru kendisine doğru çeker.




Diz tutuşu ile indirekt traksiyon:

Kalça 50' fleksiyonda olacak şekilde hasta sırtüstü yatar. Fizyoterapist dizin altından kolunu geçirerek ağırlığı alarak stabilite sağlar. Diğer koluyla da femurun distal anterior/ medial tarafı dan kavrayarak vücudunu geriye doğru yaslayarak kalçaya distraksiyon uygular. Genel kalça hareketini artırmak için kullanılır.




Yüzüstü anterior kayma:

Tedavi edilecek kalça tedavi masası kenarına gelecek şekilde hasta yüzüstü yatar. Fizyoterapist bir eli ile hastanın dizinin proksimalini fikse eder. Diğer el proksimal uyluğun arkasına yerleştirilerek geniş el temasıyla birlikte anterior yönünde femur mobilizasyonu sağlanır.




Modifiye yüzüstünde anterior gliding:

Hasta SIAS seviyesinde üst gövdeden destekli şekilde yüzüstü yatar. Tedavi edilecek bacak, fizyoterapistin dizlerinin hemen üstünde uylukları arasında desteklenir. Diğer bacak destek için yerdedir. Fizyoterapist proksimal posterior uyluğa her iki elin palmar yüzlerini yerleştirerek ekstansiyondaki dirsekleri ile vücut ağırlığını da kullanarak anterior yönde mobilite sağlar.




Yüzüstü FABER pozisyonunda anterior gliding:

Diz fleksiyonda, yatak kenarında tedavi olacak kalça fleksiyon, abdüksiyon ve eksternal rotasyonda yüzüstü olarak pelvis masaya paralel yatar. Fizyoterapist proksimal posterior uyluğa her iki elin palmar yüzlerini yerleştirerek ekstansiyondaki dirsekleri ile vücut ağırlığını da kullanarak anterior- medial yönde mobilizasyon yapar.




İstiharat pozisyonunda posterior gliding:

Tedavi edilecek kalça masa kenarına yakın olacak şekilde kalça 30' fleksiyonda sirtüstü yatar. Fizyoterapist bir eli ile bacağın ağırlığını alır. Diğer eliyle önkolu pronasyonda olacak şekilde proksimal uyluğun önüne yerleştirilir. Femuru posteior ve lateral yönde mobilite eder.




Çengel pozisyonunda posterior gliding:

Tedavi edilecek kalça 50' fleksiyonda , ayak tabanı düz biçimde tedavi masasında sırtüstü yatar. Fizyoterapist kalçayı fleksiyon, addüksiyon ve iç rotasyona alır. Fizyoterapist her iki elini tedavi edilen diz üstüne yerleştirip femurun uzun ekseni boyunca posterior- lateral yönde mobilizasyon eder.



İnferior kayma:

Kalça 90' fleksiyonda sırtüstü olarak hasta yatar. Fizyoterapist mobilite edilecek ekstremitenin ağırlığını alır.Distal uyluktan stabilizasyon sağlar. Mobilizasyon kemerini hastanın proksimal uyluğundan geçirerek kendi etrafına sarar. Fizyoterapist kalçayı kemerden asağı yönde hareket ettirerek inferior kaymayı yapar.



Direkt lateral gliding:

Hasta ayak tabanı tedavi masasında düz şekilde, kalça yaklaşık 60' fleksiyonda sırtüstü yatar. Fizyoterapist bir elini dizin altından geçirerek her iki elini de proksimal uyluğun medialine yerleştirerek femuru asetebulumdan lateral yöne doğru mobilite eder. Yani kendisine doğru çeker.



Lateral kayma internal rotasyon hareketi:

Hasta kalça 90' fleksiyonda sırtüstü yatar. Mobilizasyon kemeri hastanın proksimal uyluğundan geçirilerek fizyoterapist kendi etrafına sarar. Tedavi edilecek bacak bir elle iç rotasyonda tutularak diğer elle dizin lateralinden tutulur. Fizyoterapist kalçayı pasif veya aktif olarak  internal rotasyona döndürerek eklemi kemerle lateral yönde mobilite eder.




DİZ EKLEMİ MOBİLİZASYON VE TESTLERİ:

Vücuttaki en büyük ve yapısal olarak en komplike eklemdir. Diz eklemine 3 kemik katılır; femurun distal ucu, tibia'nın proksimal ucu ve patella. Fibula diz eklemine katılmıyor. İki kondilin bulunması nedeniyle at.bicondylaris tipi eklemdir.

ARTICULATIO FEMORO-TİBİAL

Eklem tipi: Biyomekanik tek eksenli
ROM: Fleksiyon- ekstansiyon  130-0-10 Dış rotasyon- iç rotasyon  45-0-15
Sıfır pozisyon:  Femur frontalde, 10' valgus
Gevşek pozisyon: 25' fleksiyon
Kapalı pozisyon: Maksimal ekstansiyon, dis rotasyon
Kapsül paterni: Fleksiyon- ekstansiyon
Konkav- konveks kuralı: Femur= konveks  Tibia= konkav ( tedavi düzlemi)

                                           



ARTİCULATİO FEMOROTİBİAL TESTLERİ 

Tibia: distal traksiyon:

Hasta sırtüstü gevşek pozisyonda yatar. Fizyoterapist bir eli ile femurun distalini tutar. Bacağı gövdesinde sabitler. Diger elle tibia distalinde traksiyon uygular.

Tibia: dorsal-ventral kayma:

Hasta sırtüstü 90' fleksiyonda yatar. Fizyoterapist tibiayı proksimalden tutarak başparmakları ile eklem aralığında dorsal- ventral hareket yapar.

ARTİCULATİO FEMORO-TİBİAL MOBİLİZASYON
 
Distraksiyon:

Dizler tedavi masasından dışarda olacak şekilde hasta oturur. Fizyoterapistin iki eli proksimalden tibiayı medial ve lateralden kavrar. İki eliyle aynı anda tibianın uzun ekseni boyunca distal yönde distraksiyon uygular.





Tibianın femur üzerinde dorsal gliding:

Hasta sırtüstü ya da oturur pozisyondadır. Bir el ile femurun stabilitesi sağlanır. Fizyoterapist diğer eliyle de tibianın proksimalini ventralden kavrayarak tibiayı dorsale kaydırır.




Tibianın femur üzerinde ventral gliding (1):

Hasta sırttüstü şekilde yatar. Femurun stabilitesi sağlanır. Tibia alttan kavranarak ventrale doğru kaydırılır. Dizin ekstansiyon mobilitesi artar.




Tibianın femur üzerinde ventral gliding (2):

Hasta proksimal tibianın altına ince rulo bir havluyla sırtüstü yatar. Fizyoterapist femurun venral yüzüne el yerleştirilir. Femur dorsale dogru mobilite edilirken tibia göreceli olarak ventrale kayar.





Tibianın femur üzerinde ventral gliding(3):

Hasta ayak bileği altında ince bir rulo havlu konularak yüzüstü yatar.  Fizyoterapist bir eli ile ayak bileğini stabilite eder. Diğer el proksimal tibianın dorsal yüzeyinden tibiayı ventrale doğru kaydırır.



Lateral kayma:

Hasta sırtüstü yatar. Distal femur lateralden kavranıp fikse edilir. Diğer el proksimal tibiayı medialden tutarak proksimal tibia laterale kaydırılır.




Medial kayma:

Hasta sırtüstü yatar. Distal femur medial taraftan stabilite edilir. Diğer el ile proksimal tibia ve fibula lateralden tutularak tibianın proksimalini fibula başından dolaylı olarak mediale kaydırır.






ARTİCULATİO PATELLA-FEMORAL MOBİLİZASYONU

PFE Kaudal kayma:

Hastanin hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş şekilde sırtüstü yatar. Kaudal el, alt bacağı stabilite eder. Diğer elin web araligi patellanın kranial yüzeyinde pozisyonlanır. Web aralığıyla patella kraniale kaydırılır.




PFE kranial kayma:

Hastanın hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş şekilde sırtüstü yatar. Kranialdeki el femuru stabilite eder. Diğer elin web aralığıyla patellanın kaudalinde pozisyonlanır. Web aralığı ile patella kraniale kaydırılır.





PFE medial kayma:

Hastanın hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş şekilde sırtüstü yatar. İki elin başparmağı hariç diğer parmaklar stabilite sağlamak için lateralden femur ve tibiaya konur. Başparmaklar mobilite için patellaya konur ve mediale doğru kaydırılır.





PFE lateral kayma:

Hastanın hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş şekilde sırtüstü yatar. İki elin başparmağı hariç diğer parmaklar stabilite sağlamak için medialden femur ve tibiaya konur. Başparmaklar mobilite için patellaya konur ve laterale kaydırılır.






PROKSIMAL TİBİOFİBULAR EKLEM:

Posterior kayma

Hastanın hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş sekilde sırtüstü yatar. Bir el medial proksimal tibiayi stabilite eder. Diğer elin tenar bölgesi fibula başının anterior yüzünü kavrayarak fibulayı posterior yönde kaydırır. Proksimal fibulanın ventral pozisyonel hatasını düzeltmek için kullanılır.




Anterior kayma:

Hastanın hafif diz fleksiyonu için dizin altına rulo havlu konulmuş şekilde sırtüstü yatar. Bir el medial proksimal tibiayı stabilite eder. Diğer elin tenar bölgesi fibula başının anterior yüzünü kavrayarak fibulayı anteriora kaydırır. Proksimal fibulanın dorsal pozisyonel hatasını düzeltmek için kullanılır.






AYAK VE AYAK BİLEĞİ EKLEMİ MOBİLİZASYON VE TESTLERİ:

Ayak ve ayak bileği 28 kemik, 33 eklem, 112 ligamandan oluşur. Arka, orta ve ön ayak olmak üzere üçe ayrılır. Arka ayak; bilek ve subtalar eklem, orta ayak; midtarsal, intertarsal ve tarsometatarsal eklemlerden, ön ayak; metatarsofalengeal, interfalangeal eklemlerden oluşur.






ARTICULATIO TALOCRUALIS:

Eklem tipi: Biyomekanik tek eksenli eklem
ROM: plantar fleksiyon- dorsifleksiyon 40'-0-20'
Sıfır pozisyon: Tibia frontal düzeyde ( gonyometrik pozisyon)
Gevşek pozisyon: 10' plantar fleksiyon
Kapalı pozisyon: Maksimal dorsal fleksiyon ( tam DF)
Kapsül paterni: plantar fleksiyon-dorsal fleksiyon
Konkav- konveks kuralı: talus= konveks Tibia= konkav ( tedavi düzeyi)





ARTİCULATİO TALOCRUALİS MOBİLİZASYON

Distraksiyon:

Hasta gevşek pozisyonda sırtüstü yatar. Fizyoterapist bir el anteriordan, diğer el posteriordan olacak şekilde tutarak stabilizasyon sağlar. Anteriordaki el talusu önden kavrar. Posteriordaki el ise calcaneusun posteriorunu proksimalden kavrar. Fizyoterapist öne eğilerek talusu distale doğru traksiyon yaptırır.





Distraksiyon thrust:

Hasta sırtüstü yatar. Fizyoterapist parmaklarını birbirine geçirerek ayağı dorsumundan sabitler. Fizyoterapist arkaya doğru yaslanarak ve ağırlığı arkadaki ayağa aktarıp yüksek hızlı-düşük amplütütlü thrust uygular. Ayak bileği inç,inmesini takiben DF'yi artırmak için kullanılır.




Posterior talar kayma:

Talocrural eklem istiharat pozisyonunda, ayak tedavi masasında olacak şekilde hasta sırtüstü yatar. Bir el alt bacağın posterior distalinde pozisyonu devam ettirmek için stabilite eder. Diğer el talusun anterior yüzeyinden kavrayarak talusu posteriora doğru iter.





Anterior talar kayma:

Talocrural eklem istiharat pozisyonunda bacak tedavi masasında destekli şekilde hasta yüzükoyun yatar. Bir el extremiteyi stabilite etmek için alt bacağın anterior yüzüne yerleştirilir. Diğer el posterior talusa konulup anteriora doğru itilir.




İndirekt anterior talar kayma:

Talocrural eklem istiharat pozsiyonunda hasta sırtüstü yatar. Bir el alt bacağın posteriorundan tutarak talusu stabilite eder. Diğer el alt bacağın önünde distal fibula ve tibiayı tutar. El, tibia ve fibulayı posteriora kaydırır.Tibia ve fibula üzerindeki talus göreceli anteriora kayar.






DİSTAL TİBİOFİBULAR EKLEM MOBİLİZASYON

Anterior gliding:

Ayak mediali tedavi masasında olacak şekilde hasta yan yatar. Bir el distal tibiayı stabilite eder. Diğer elin başparmakları distal fibulanin posterioru boyunca yerleşir. Fibula distaline başparmak konularak anterior yönde kuvvet uygulanır.





Posterior gliding:

Ayak tedavi masasında olacak şekilde hasta sırtüstü yatar.  Fizyoterapist avuç içi distal tibiayı tedavi masasına karşı stabilite eder. Fibulanın distaline elinin tenar bölgesinin dışını kullanarak posterior yönde kuvvet uygular.






KAYNAKÇA

• YÜKSEL INCI,ORTOPEDIK PROBLEMLERDE MANUAL TERAPI, 2017,ANKARA
• MUTLU EBRU, ORTOPEDIK EKLEM MOBILIZASYONU VE MANIPULASYONU KANITA DAYALI YAKLASIM, 2019, ISTANBUL