Astım, kronik bir akciğer hastalığı ve çok yaygın bir solunum rahatsızlığıdır. Ayrıca çoğu zaman rahatsız edici ancak yönetilebilir olan reaktif havayolu hastalığı olarak da bilinir. Astım tüm yaş gruplarında görülebilir, ancak sıklıkla çocuklukta başlar. İnsandan insana şiddeti ve sıklığı değişen tekrarlayan nefes darlığı ve hırıltılı ataklarla karakterize bir hastalıktır. Bir bireyde, saatler ila saat ve günler arasında ortaya çıkabilir.



Astım, düz kaslarının hiper-reaktivitesi nedeniyle bronş duvarlarının iltihaplanması ve daralması nedeniyle oluşur, böylece bir dizi spazmatik hırıltılı solunum ve nefes darlığı ataklarına yol açar. 

Belirtiler

-Hırıltı
-Kuru öksürük 
-Göğüste sıkışma
-Balgam (lifli, kalın)
-Yorgunluk
-Kaşıntılı boğaz
-Burun akması
-Baş ağrısı
-Solunum güçlüğü 



Tüm dünyada yaklaşık 300 milyon astım hastası bulunmaktadır. Son yıllarda, astım prevalansı genç erişkinlerde ve çocuklarda giderek (%2-%30) artmaktadır.
Astım, gece ve gündüz görülebilen semptomlar, hastane başvuruları, okul ve işten geri kalınan süreler, tedaviye ayrılan ek zaman, tedavi giderleri nedeniyle hastaların ve ailelerinin gündelik yaşamlarında önemli olumsuz etkilere neden olan bir hastalıktır. 

Amerikan Toraks Derneği (ATS) ve Avrupa Solunum Derneği (ERS) tarafından 2006 yılında yayınlanan raporda pulmoner rehabilitasyon (PR) şöyle tanımlanmıştır: “PR, semptomatik olan ve günlük yaşam aktiviteleri azalmış kronik solunum sistemi hastaları için, kanıta dayalı, multidisipliner ve kapsamlı bir tedavi girişimidir”.

PR, semptomları azaltmak, solunum fonksiyonlarını en uygun düzeyde tutmak, sistemik bulguları stabilize etmek veya iyileştirmek, sağlık giderlerini azaltmak, hastanın tedavi sürecine katılımını arttırmak için hastanın bireysel tedavisine ek olarak planlanır (6). PR’nun başarılı olabilmesi için uygun hastanın saptanması önemlidir. Yaş, beslenme durumu, solunumsal bozukluğun derecesi ve hastanın tedaviye uyumu PR başarısını etkileyen en önemli faktörlerdir.

 Astımda Pulmoner Rehabilitasyon Bileşenleri


1. Tanısal süreç
a. Solunum fonksiyonlarının ölçümü
b. Bronş aşırı duyarlılığının saptanması
c. Egzersizle indüklenen bronkokonstruksiyon varlığının değerlendirilmesi
d. Solunum iş fi zyolojisi ve maksimum oksijen tüketimi
e. Tedaviye uyumun değerlendirilmesi
f. Sosyal ve ekonomik desteğe ihtiyacın değerlendirilmesi
g. Eğitim ile ilgili ihtiyaçların saptanması
2. Astımın en uygun şekilde tedavi edilmesi
3. Eğitim
a. Astım okulları
b. Bireysel eğitim programları
c. Yazılı eylem planları
4. Egzersiz eğitimi
5. Klimaterapi
a. Yüksek-rakım tedavisi
b. İklim değişikliği

Astımda Pulmoner Rehabilitasyonun Etkileri 

1-) Hastalar, nefes ve egzersiz eğitimi ve hasta eğitimini içeren bir programa dahil edildi. Diğer solunum yolu hastalıkları ve yetersiz veri sunan hastalar çalışma dışı bırakıldı. Eğitimi tamamlayan hastalarda, programdan bir yıl önce ve sonra dispne, alevlenmelerin sayısı ve akciğer fonksiyonu analiz edildi ve karşılaştırıldı.

Sonuçlar kontrolsüz astımı olan hastalarda PR'nin bir faydasını göstermektedir. Bu hastalarda PR semptomları iyileştirir, alevlenmelerin sayısını azaltır ve solunum fonksiyonunu iyileştirebilir. 
(Avrupa Solunum Dergisi 2017 50: PA757; DOI:10.1183 / 1393003.örgen-2017.PA757) 



2-) Araştırmacılar , şiddetli astımı olan hastalarda pulmoner rehabilitasyonun fonksiyonel egzersiz, dispne ve kas yorgunluğu üzerindeki etkinliğini araştırmaya çalıştılar.

Tüm katılımcılar, pulmoner rehabilitasyona>% 80'lik bir uyumla, 3 haftalık çok disiplinli bir rehabilitasyon programı uyguladı. Kayıtlıların ayrıca 6 dakikalık yürüme testi (6MWT) yapma ve tamamlama becerilerini sergilemesi gerekiyordu. Pulmoner rehabilitasyon; dayanıklılık eğitimi, göğüs fizyoterapisi, nefes egzersizleri, psikolojik destek ve eğitim toplantılarını içermektedir. Pulmoner rehabilitasyon öncesi ve sonrasında 6 dakikalık yürüme mesafesi ve nefes darlığı ve kas yorgunluğu için Borg skalası kaydedildi.

Analiz sonuçları, pulmoner rehabilitasyonun 6MWT, Borg dispnesi ve kas yorgunluğunu önemli ölçüde iyileştirdiğini gösterdi.

Araştırmacılar, bu çalışmanın, ciddi astımı olan büyük bir hasta örneğinde, multidisipliner pulmoner rehabilitasyon programının egzersiz kapasitesini ve semptomları iyileştirdiğine dair kanıt sağladığı sonucuna varmışlardır.
(Zampogna E, Centis R, Negri S, et al. Effectiveness of pulmonary rehabilitation in severe asthma: a retrospective data analysis [published online August 13, 2019]. J Asthma. doi:10.1080/02770903.2019.1646271) 

Hikaye: 50 yaşında , 158 cm boyunda , 60 kg ağırlığında kadın hasta ve emeklidir. Çocukken pasif sigara kullanımı olan hasta kömür sobası kullanılan hava kirliliğinin ciddi anlamda yüksek olduğu bir şehirde yaşamıştır.Hasta öksürük ve nefes darlığı şikayetlerinin artması sonucu 13 yıl önce göğüs hastalıkları anabilim dalına başvurmuştur ve astım tanısı konulmuştur. GINA evresi 3  olan hasta düzenli ilaç tedavisi ve 3 aylık kontrollerle takip edilmektedir. İlaç tedavisine rağmen şikayetleri artan hasta kardiopulmoner rehabilitasyon ünitesine yönlendirilmiştir.

Klinik Bilgi:  Deri testi pozitif  olan hastanın ev tozu ve evcil hayvan tüylerine karşı alerjisi vardır. Mevsimsel değişimlerde hasta evinde sık sık oksijen desteği alıyordu.Hastanın düzenli egzersiz alışkanlığı yoktu ve alevlenme sırasında öksürük , hırıltı solunum ve nefes darlığı , balgam artışı vardı. 

Rehabilitasyon Öncesi Değerlendirme :  

1-Özgeçmiş: HT , Tip2 Diyabet , Osteopeni 
2-Soygeçmiş: Babasında HT , annesinde astım vardı. 
3-Sigara: 20 paket x yıl , 10 yıl önce bıraktı.

- Adalat crono = 2x1 = Antihipertansif
- Glifor           = 2x1 = Antidiyabetik 
- Symbicort    = 2x1 = Uzun etkili kortikosteroid 
- Nexiual       = 1x1 = Mide koruyucu 
- Selectra      = 1x1 = Antidepresan 
- D vit ampul = 1x1 = D vitamini desteği 

Subjektif Değerlendirme :

- İstirahat dispnesi = yok 
- Efor dispnesi = var (şiddeti 5) = merdiven çıkma , yokuş çıkma , hızlı yürüme
- Ortopne = yok 
- Öksürük = yok
- Balgam = yok 
- Hemoptizi = yok 
- Hırıltılı solunum = var 
- Gece terlemesi = yok 

Objektif Değerlendirme :

A) Vital bulgular 
- Kalp hızı= 84
- Kan basıncı = 115/78
- Solunum frekansı = 16
- SpO2= 97

B) Anormal bulgular 
- Her iki hemitoraks eşit ve az havalanıyordu.
- Her iki hemitoraks rezonansı azalmıştı.
- Her iki hemitoraksta solunum sesleri azalmıştı. 

C) Solunum kas kuvveti ölçüm sonuçları 
- MIP= 56
- MIP%= 69.6
- MEP=63
- MEP%= 42.3 

Test Yorumu = Hastanın MIP ve MEP değerleri beklenenden %80 düşüktü buna göre solunum kasları zayıftır.
 
D) 6 dakika yürüme testi :
 
- Kalp hızı = 84-125-106
- SpO2 = 97-96-98
- Kan basıncı = 110/78 - 150/90 - 120/80
- Solunum frekansı = 16-28-20
- Dispne = 0-5-2
- Yorgunluk = 0-2-0
- Bacak yorgunluğu = 0-3-0
- Yürünen mesafe (m) =507
- Yürünen mesafe (%) =78
( yukarıdaki bulgular istirahat - test sonrası - bir dk toparlanma )

Test yorumu = Hasta test sırasında yardımcı cihaz ve solunum desteği kullanmadı. Hasta desatüre olmadı. Hastada egzersiz takipnesi yoktu. Ciddi düzeyde dispne , hafif düzeyde yorgunluk ve orta düzeyde bacak yorgunluğu vardı.


Kısa Süreli Hedefler =
1- Solunum kontrolünü öğretmek
2- Nefes darlığını azaltmak 
3- Akciğerin havalanmasını arttırmak 

Uzun Süreli Hedefler = 
1- Risk faktörü eğitimi
2- Periferik kas kuvvetini arttırmak 
3- Solunum kas kuvvetini arttırmak 
4- Egzersiz kapasitesini arttırmak 
5- Yorgunluğu azaltmak 
6- Yaşam kalitesini iyileştirmek 

Kardiopulmoner Rehabilitasyon Programı 

1- Solunum Kas Eğitimi 
Tipi = POWERbreathe Wellnes cihazı ile inspiratuar kas kuvvet eğitimi 
Şiddeti = Seviye 3 , max insp. basıncın % 60 ı 
Süresi = 15 dk 
Frekansı = 2  defa / gün , 7 gün/ hafta 



2- Aerobik Egzersiz Eğitimi 
Tipi = Bisiklet 
Eğitim = 5 dk ısınma , 20 dk yüklenme , 5 dk soğuma 
Şiddeti = Max kalp hızının % 70 inde ( 119  atım / dk  ) 
Süresi = 30 dk 
Frekansı = 1 defa/ gün , 5-7 gün/hafta

3- Gevşeme Egzersizleri 
Süresi = 15 dk 
Frekansı = 2 defa/gün , 7 gün/hafta

4- Dirençli Egzersiz Eğitimi 
Tipi = Serbest ağırlıklar el ve ayak bileklerine bağlanarak ; ayaklar sarkıtılarak oturma pozisyonunda diz ekstansiyonu (4kg) , 90 derece omuz abdüksiyonu (3kg) ve dirsek fleksiyonu ( 3kg) 
Şiddeti = 8-10 tekrar 
Frekans = 1 defa/gün , 3 gün/hafta 

Öneriler = 
1- Günün çok soğuk ve çok sıcak saatlerinde egzersiz yapmaması 
2- Aerobik egzersiz sırasında ılık su içmesi 
3- Sigara dumanı ve alerjenlerden uzak durması istendi




Kaynakça= 
1-Güçlü Boşnak Meral ,Vakalarla Kardiopulmoner Rehabilitasyon (Hipokrat Kitap Evi 2017)
2-Erk Müzeyyen , Ergün Pınar , Pulmoner Rehabilitasyon ( Toraks Kitapları 2009 )