03-27-2020, 10:30 PM
COVID-19'DA PULMONER REHABİLİTASYON AMACI NEDİR?
COVID-19 tanısı almış ve izolasyon sürecinde hastanede yatan hastalar için solunum rehabilitasyonun amacı;
> Dispne semptomlarını iyileştirmek
> Bu süreçte hastada oluşan anksiyete vedepresyon riskini azaltmak
> Oluşacak olan akciğer ve solunum komplikasyonları azaltmak
> Akciğer disfonksiyonu önlemek ya da oluşan disfonksiyonu iyileştirmek
> Sakatlığı azaltmak
Akciğer fonksiyonunu en üst düzeyde koruyup solunum kapasitesini arttırmak veya mevcut olan kapasiteyi korumak ve en önemlisi yaşam kalitesini iyileştirmektir.
Kararsız/İlerleyici alevlenmeler sırasında ve şiddetli/kritik hastalığı olan hastalar için erken girişimsel solunum rehabilitasyonu önerilmez. Solunum rehabilitasyon müdahaleleri, solunum rehabilitasyonuna kontrendikasyonları içermemelidir. Daha sonraki aşamada taburcu edilen hastaların farklı klinik rezidüel problemleri için aşamalı solunum rehabilitasyon önlemleri alınabilir.
Solunum rehabilitasyonuna müdahale yönteminden bağımsız olarak, özellikle ağır/kritik hastalığı, ileri yaş, obezite, altta yatan hastalıklar ve kombine tek veya çoklu organ komplikasyonları olan hastalar için kişiselleştirilmiş ilkelere uyulmalıdır.
HASTALARIN KLİNİK SEMPTOMLARINA GÖRE SOLUNUM REHABİLİTASYONU UYGULANMASI
1) HAFİF HASTALARDA SOLUNUM REHABİLİTASYON UYGULANMASI
Hastaların semptomları hafiftir. Ateş, yorgunluk ve öksürük gibi şikayetlerden birine veya birden fazla şikayetleri bulunur. Bu hastalarda öncelikle izolasyon sağlanır. Bu sürede hastada öfke, korku, kaydı, depresyon, uykusuzluk, atak ve yalnızlık durumları olur. Hasta, hastalık korkusu nedeniyle tedavide sağlık çalışanlarıyla işbirliği içinde olmak istemeyebilir ya da bu süreçte tedaviyi bırtakma gibi psikolojik sorunlarla karşılaşabilir. Solunum rehabilitasyonuyla hastada izolasyon sürecinde ve tedavi sırasında oluşan anksiyete ve depresyon riski azaltılabilir.
Hastalara izolasyon sürecinde neler yapabilecekleri videolar veya kılavuzlar aracılığıyla anlatılır böylece kişi hastalık bilgisi ve tedavi sürecini kavramış, neler yapabileceğini öğrenmiş olacaktır. Kişinin rutinini sürdürmesi için;
> Yeterli uykusunu alması
> Yeterince dinlenmesi
> Süreç içinde dengeli beslenmesi
> Akciğer sağlığı böylece solunum sıkıntısı riskini azaltması için ise sigarayı bırakması şiddetle verilen tavsiyeler arasındadır.
İzolasyon sürecinde diğer önemli konu hastanın fiziksel aktivitesini sürdürmesi ve düzenli aralıklarla egzersiz yapmasıdır. Borg Dispne skorunun 10 üzerinden 3 puanın altında olması ve yorgunluğunun 2. günde gerçekleşmemesi koşuluyla yapılacak olan egzersizin yoğunluğu ayarlanır. Egzersizlerin günde 2 kez 15 - 45 dakika arası yemekten 1 saat sonra yapılması tavsiye edilir. Egzersizler arasında kişiye özel solunum egzersizleri önemli yere sahiptir. Hastalara öz-değerlendirme ölçeği sonuçlarına bakarak psikolojik müdahalede bulunulabilir.
2) SIRADAN HASTALARIN YATIŞINDA SOLUNUM REHABİLİTASYONU
Hastalığın bulaşmasını kesmek için en etkili araç olan izolasyon tedavisinden hastanın hareket alanı kısıtlanır; ateş, yorgunluk, kas ağrısı gibi durumlar görülebilir. Hastaların çoğunda oturma ve yatma süresi önemli ölçüde artar bununla beraber uzun süre yatakta kalabilirler. Hastalarda azalmış kas gücü, balgam, derinventrombozu riski önemli ölçüde artmıştır. Bu süreçte anksiyete, depresyon, motivasyon eksiliği gibi diğer psikolojik sorunlar da egzersiz intoleransına yol açabilir.
Sıradan hastalar için solunum rehabilitasyonu uygulanırken bu egzersiz eğitimine başlama kararı alınırken hastanın dispne süresi ve oksijen saturasyonu göz önünde bulundurulur. Ağır ve kritik hastalarda mevcut fiziksel uygunluğu korumak için egzersiz yoğunluğu çok büyük olmamalıdır. Ağır veya kritik hastalarda mevcut fiziksel uygunluğu korumak için egzersiz aktivitelerinin yoğunluğunun çok büyük olmaması önerilir.
Hastalarda eğer;
> Vücut sıcaklığı 38 dereceden yüksekse
> Görüntülemede 24 ile 48 saat içinde akciğer görüntüsü ilerlemesini %50 üzeri olması
> Kan-oksijen doygunluğunun %95'in altında olması
> Kan basıncının 90/60 mmHg'nın altında olması ya da 140/90 mmHg'nın üzerşnde olması durumunda hastalar solunum rehabilitasyonundan hariç tutulabilir.
Hastalarda egzersiz durdurma kriterleri;
> Borg Dispne skoru 10 üzerinden 3'ün üzerindeyse
> Hastada göğüs sıkışması
> Baş dönmesi
> Baş ağrısı
> Bulanık görme
> Çarpıntı
> Terleme
> Dengesini koruyamama gibi durumlar varsa solunum rehabilitasyonu durdurulmalı ve yetkili sağlık personellerine bildirilip yardım istenmelidir.
Solunum rehabilitasyonunda ana müdahaleler 3 başlık altında toplanır;
1) Havayolu Temizliğinde: Derin solunum sırasında dilatasyon yöntemi, havayolunu temizlerken balgamın dışarı atılmasına yardımcı olmak için kullanılabilir; çıkarılan balgamın virüsü yaymasını önlemek için kapalı plastik torbalar kullanılır.
2) Solunum Kontrolü Eğitiminde: Vücut pozisyonu için genellikle oturma pozisyonu kullanılır(eğer hastada nefes darlığı varsa yarı yaslanmış pozisyon da olabilir.) Pulmoner rehabilitasyon eğitimi sırasında omuz ve boyun yardımcı inspiratuar kasları gevşek durumda olmalı, burun içinden yavaşça nefes alınır ve yavaşça nefes verilir. Hasta alt göğsün genişlediğini gözlemler.
3) Aktiviteler ve Egzersizlerde: Yoğunluk istirahatte 1.0 MET ve hafif fiziksel aktivitede 3.0 MET'ten küçük olması önerilmektedir. Solunum rehabilitasyonunda egzersizler yemekten 1 saat sonra günde 2 kez yapılır. Hastanın fiziksel durumuna göre egzersin süresi 15-45 dakika arası değişir. Yorgunluğa eğilimli hastalar egzersizlere aralıklarla yapabilirler.
3) AĞIR VE KRİTİK HASTALIĞI OLAN HASTA BİREYLERDE SOLUNUM REHABİLİTASYONU
Şiddetli ve kritik hastalar, COVID-19 tespit edilen hastaların yaklaşık %15,7'sini oluşturmaktadır. Mekanik ventilasyon alan birçok COVID-19 hastası derin sedatif analjezikler altında spontan solunumu tamamen kaybeder. Hastaların uyaranlara karşı zayıf refleksleri yoktur ya da hiç yoktur ve yüksek deliryum insidansını sahiptir.
Solunum rehabilitasyon müdahalesinin doğru zamanda başlatılması, deliryum ve mekanik ventilasyon süresini yüksek ölçüde azaltabilmesi için oldukça önemli olup hastaların fonksiyonel durumlarını iyileştirebilir.
Şiddetli ve kritik hastaların rehabilitasyon müdahalesinden önce, hastaya genel fonksiyonel durumu(özellikle bilinç durumu), solunum ve kardiyobasküler sistem, kas-iskelet sistemini içeren kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır. Solunum rehabilitasyonunun endike olduğu hastalarda mümkün olan en kısa sürede tedavi programına başlanmalıdır.
Solunum rehabilitasyon müdahaleleri 3 alanı kapsar:
1) Duruş Yönetimi
2) Erken Aktiviteler
3) Solunum Yöntemi
Hastanın bilincine ve fonksiyonel durumuna göre, seçilen terapötik müdahale teknikleri farklı olmalıdır.
1) Duruş Yönetimi: Solunum rehabilitasyon müdahalesinde; fizyolojik koşullar izin veriyorsa, hasta 60 derece başucu yükseliği gibi bir dik pozisyonu koruyacak şekilde simüle edilmiş anti-gravite pozisyonunu kademeli olarak artırılır. Ağır hastalarda pozisyonlamaya yardımcı olarak kullanılacak olan yastıklardan biri başın aşırı gerilmesini önlemek için alt kenarı skapula üzerinde olacak şekilde, diğeri ise karnı gevşetmek için popliteal fossa altına yerleştirilir. Şiddetli akut solunum sıkıntısı sendromu(ARDS) olan hastalar 12 saatten fazla yüzüstü pozisyonlanması önerilir. Solunum rehabilitasyonunda ortostatik tedaviler günde 3 kez 30 dakika olacak şekilde uygulanır.
2) Erken Tedavilerde:
> Düzenli Rolloverları ve Aktiviteleri
> Yataktan Kalkma
> Yatak-Sandalye Tranferi
> Sandalyede Oturma
> Ayakta Durma ve Yerinde Adım Atma ilerleyen aşamalarda bu sırayla adım adım ilerleme;
> Hastanın durumuna göre aktif ya da pasif tam eklem aralığı(ROM) egzersizleri uygulanabilir.
3) Solunum Yönetimi: Esas amaç akciğer kapasitesinin genişlemesi ve balgam akıntısının dışarıya atılmasını içermektedir. Solunum terapistinin hasta ile uzun süre temas etmesine ve kendini virüs kapma açısından tehlikeye atmasına gerek yoktur. Hastanın şiddetli tahriş edici öksürüğüne ve solunum işlerinde artışa neden olmamasına semptomların ve durumun daha da kötüleşmesi açısından dikkat edilmelidir. Yüksek frekanslı göğüs duvarı salınımı(HFCWO) önerilebilir.
TABURCU OLAN HASTALARDA SOLUNUM REHABİLİTASYON TEDAVİSİ
1) HAFİF VE GENEL TABURCU OLAN HASTALAR
Taburcu olduktan sonra hafif ve sıradan hastaların rehabilitasyonu esas olarak fiziksel uygunluk ve psikolojik uyum sağlamaktır. Adım adım aerobik egzersizi, hastalığın başlangıcından önce hareket etme ve mümkün olan en kısa sürede topluma dönme becerisini yavaş yavaş geri kazandırmak için seçilebilir.
2) CİDDİ KRİTİK DURUMDAN TABURCU OLAN HASTALAR
Taburcu olduktan sonra halen solunum ya da ekstremite fonksiyon bozukluğu olan şiddetli veya kritik hastalığı olan COVID-19 hastalarına solunum rehabilitasyonu yapılmalıdır. SARS ve Ortadoğu Solunum Sendromundan(MERS) taburcu edilen hastaların mevcut bulgularına ve taburcu edilip iyileşen ARDS hastalarının klinik deneyimlerine dayanarak, COVID-19 hastalarının performansı, egzersiz sonrası nefes darlığı ve kas atrofisi olabilir.(Solunum kasları ve gövde kasları dahil)
Solunum rehabilitasyonuna başlamadan önce aşağıdaki durumlardan birine sahip olan hastalar uzmanlara danışmalıdır;
> Travma sonrası stres sendromu gibi psikolojik bozukluklar
> Pulmoner hipertansiyon
> Miyokardit
> Konjestif kalp yetmezliği
> Derin ven trombozu
> Kararsız kırıklar ve diğer hastalıkları olan hastalar
Rehabilitasyon Değerlendirilmesinde;
a) Klinik Değerlendirme: Fizik muayene, görüntüleme muayenesi, labaratuvar muayenesi, akciğer fonksiyon muayenesi, beslenme taraması, ultrason muayenesi vb.
b) Egzersiz ve Solunum Fonksiyonunun Değerlendirilmesi:
1) Solunum Kas Kuvveti: Maksimum inspiratuar basınç/maksimum ekspiratuar basınç(MIP/MEP)
2) Kas Gücü: Altınca sınıf kas gücü değerlendirmesi(Bİrleşik Krallık Tıbbi Araştırma Konseyi (MRC), Manuel Kas Testi (MMT), İzokinetin Kas Testi (IMT))
3) Eklem hareket açıklığı (ROM) ölçümü
4) Denge Fonksiyonu Değerlendirmesi: Berg dengesi ölçek (Berg Denge Ölçeği, BBS)
5) Aerobik Egzersiz Kapasitesi: 6 dakikalık yürüme testi(6MWT), kardiyopulmoner egzersiz testi(CPET)
6) Fiziksel Aktivite Değerlendirmesi: Uluslarararsı fiziksel aktivite seviyesi tablo(Uluslararası fiziksel aktivite anketi, IPAQ), yaşlılar için fiziksel aktivite ölçeği(PASE) vb. skalalar kullanılabilir.
c) Günlük Yaşam Yeteneğinin Değerlendirilmesi: Günlük yaşam aktivitelerinin değelendirilmes(ADL) (Barthel İndeksi.)
Solunum Rehabilitasyon Müdahaleleri
a) Solunum Rehabilitasyonu için Öneriler:
1) Aerobik Egzersiz: Yürüme, tempolu yürüyüş, koşu, yüzme vb gibi temel rahatsızlıkları ve artık işlev bozukluğu olan hastalar için aerobik egzersiz reçetelerini formüle edin, düşük yoğunluktan başlayarak yoğunluk artırılabilir. Süresi haftada 3 ile 5 kez, her seferinde 20 ile 30 dakika olacak şekilde ayarlanabilir. Aralıklı egzersiz yorgunluğa yatkın hastalar için kullanılabilir.
2) Kuvvet Antrenmanı: Kuvvet Antrenmanı için aşamalı direnç antrenmanı önerilir. Her hedef kas grubunun antrenman yükü 8~12 RM'dir (Tekrarlama maksimum, yani her grup 8 ile 12 eylem yükünü tekrarlayın), 1 ile 3 grup/kez her grup 2 dakikalık bir eğitim aralığına, haftada 2 ile 3 kez, 6 haftalık bir eğitim süresine ve haftalık %5 ile %10'luk bir artışa sahiptir. Denge disfonksiyonu olan hastalar, bir rehabilitasyon terapistinin rehberliğinde serbest el dengesi eğitimi ve denge eğitimi ekipmanı dahil olmak üzere denge eğitimine dahil edilmelidir.
3) Solunum Eğitimi: Hastanın taburcu olduktan sonra nefes darlığı, hırıltılı solunum, balgam deşarjında zorluk vb semptomlar, solunum paterni eğitimini ve balgam çıkarma eğitimini hedefleyen değerlendirme sonuçlarıyla birleştirilmelidir.
4) Solunum Modu Eğitimi: Vücut yönetimi, solunum ritmini ayarlama, göğüs aktivitesi eğitimi ve solunum kas grubuna katılımı mobilize etmelidir.
5) Balgam Eğitimi: İlk olarak, orijinal kronik havayolu hastalığı olan hastalar hastanede erken havayolunu temizlerken nefesi kullanabilir. Teknikler balgamın azaltılmasına ve öksürükte enerji tüketiminin azaltılmasına yardımcı olur. İkinci olarak, pozitif ekspiratuar basınç(PEP) / (OPEP) ve diğer ekipmanlara yardımcı olur.
b) ADL Rehberliği
Günlük Yaşamın Temel Faaliyetleri(BADL): Hastanın eğitim transferi, tuvalet ve banyo gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğini değerlendirin ve bu günlük yaşam engelleri için rehabilitasyon rehberliği sağlayın.
Günlük Yaşam Aktiviteleri(IADL): Enstrümantal günlük aktivitelerin yeteneğini değerlendirin, göreve katılmanın engellerini bulun ve mesleki terapistlerin rehberliğinde hedefe yönelik müdahale yapın.
SAĞLIK ÇALIŞANLARI BİR HASTANIN-ŞÜPHELİ VAKANIN TEDAVİSİNDE SARS-CO1 VİRÜS ENFEKSİYONUNDAN KENDİNİ NASIL KORUMALIDIR?
Tıp Kurumları tarafından Yeni Corona Virüs enfeksiyonunun önlenmesi için ipuçları;
1) Solunum sıkıntısı olan bir hastayla ilgilenirken maskenizi veya diğer koruyucu cihazları giyin.
2) Hastalarınızın Uluslararası seyahat geçmişini sorgulayın. Özellikle epidemik Corona Virüsü salgını görünen ülkeler için!
3) Corona Virüs şüphesi olan hastanızı sağlık kuruluşlarına rapor edin.
COVID-19'un Halk arasında yayılmasını önlemek için ipuçları;
1) Ellerinizi su ve sabunla en az 30 saniye yıkayın. Su ve sabun bulamazsanız alkol bazlı dezenfektan kullanın.
2) Eğer maskeniz yoksa, lütfen öksürmek için dirsek içini kullanın. Eğer ağzınızı bir mendille kapatıp öksürdüyseniz mendili çöpe atın.
3) Ellerinizi gözlerinize, burnunuza ve ağzına dokundurmayın.
4) Tıbbi tesisleri ziyaret ederken maske takın.
5) Kalabalık yerlerde bulunmayın.
6) Ateş ve Öksürük semptomları olan insanlarla yakın temas kurmayın.
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ KORUYUCU EKİPMANLARI KULLANIRKEN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
1) Saçlar özenle toplanmalı, kontaminasyonu önlemek için personel hiçbir takı takmamalıdır.
2) Sağlık Personeli susuzluğu önlemek için koruyucu ekipmanları giymeden önce su içmeli sonrasında tuvalet ihtiyacını gidermiş olmalıdır.
3) Koruyucu ekipmanlar giyildikten sonra herhangi bir kontaminasyon ya da hasar tespit edilirse ekipman değiştirilmelidir.
4) Eldivenleri ıslanan sağlık personeli eldivenini değiştirmelidir.
5) Sağlık çalışanları koruyucu maske, koruyucu gözlğk ve yüz kalkanı, tek kullanımlık uzun kollu suya dayanıklı eldiven veya normal tıbbi eldiven kullanmalıdır.
6) Trekeal intübasyon, laringoskopi veya kardiyopulmoner resüsitasyon yaparken tüm koruyucu kıyafetleri giymek zorunludur.
7) Mümkünse en az 1 doktor ve 1 asistan hemşirenin basınçlı hava temizleyici cihazı kullanması önerilir.
8) Eldivenlerin yırtılabilme riskine karşı 2 çift eldiven giyilmelidir.
9) Pandemi sırasında görev yapan sağlık çalışanlarının ailelerini enfekte etmemek için hastanede kaldıklarını, uzun çalışma saatlerinde durumu ağır ve fazla hasta yükü ile baş ettiklerini düşünecek olursak psikolojik destek almaları gerekmektedir. Ellerinden geldikçe düzenli beslenmeye ve germe egzersizleri yapmalarında fayda vardır.
Kaynakça
1) Çin Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020, 43
2) Ulusal Sağlık ve Sağlık Komiseri, Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Genel Müdürlüğü, Tıbbi Kurumlarda Yeni Koronavirüs Enfeksiyonunun Önlenmesi ve Kontrolü için Teknik Kılavuz (Birinci Basım). [EB / OL]. [2020-01-23], http: // www. nhc.gov.cn/yzygj/s7659/202001/b91fdab7c304431eb082d67847d27e14.shtml.
3) Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Ulusal Tıp ve Sağlık İdaresi, Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Tıbbi Yönetim Servis Rehberlik Merkezi Fangfang Hastanesi Çalışma Kılavuzu (Üçüncü Baskı) Ulusal Tıp Merkezi WeChat Kamu Hesabı (NCMSA-NHFPC).
4) Guan W, Ni Z, HuY ve arkadaşları, Çin'de 2019 yeni koronavirüs enfeksiyonunun klinik özellikleri [EB / OL] MedRxiv, 2020-02-09 DOI: http://dx.doi.org/10.1101/2020.02. 06,20020974.
5) Ulusal Sağlık Komisyonu, Yeni Koronavirüs Enfeksiyonu Pnömonisi Salgını Acil Durumlarında Psikolojik Krize Müdahale İçin Yol Gösterici İlkelerin Bildirilmesi [OL]. [2020-01-26]. 01/27 / content_5472433.html.
6) Pulmoner Rehabilitasyonun KOAH'ta Anksiyete ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi: Sistematik Bir Gözden Geçirme ve Meta-Analiz Göğüs, 2019, 156 (1): 80-91. 10.1016 / j.chest.2019.04.009.
7) ICU kaynaklı zayıflık [baskının öncesinde çevrimiçi olarak yayınlandı, 2020 Şubat 19], Yoğun Bakım Med, 2020. DOI: 10.1007 / s00134-020-05944-4. -020-05944-4.
8) Çin Tabipleri Birliği Göğüs Hastalıkları ve Pulmoner Vasküler Hastalıklar Grubu Solunum Dalı, Pulmoner Emboli ve Pulmoner Vasküler Hastalıklar Çin Tıp Derneği Solunum Uygulayıcıları Derneği, Ulusal Pulmoner Emboli ve Pulmoner Vasküler Hastalıkları Önleme ve Kontrol Grubu, vb. Tromboembolizmin önlenmesi ve tedavisi için öneriler (deneme) [J / OL] .Chinese Medical Journal, 2020,100 (00): E007-E007 DOI: 10.3760 / cma.j.issn.0376-2491.2020.0007.
9) Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda efor ve nefes darlığı eforda ilişki [J] Anksiyete Stres Başı, 2011, 24 (4): 439-449. 10615806.2010.520081.
10) Zhou Ling, Liu Huiguo.Yeni tipte koronavirüs pnömonisi olan hastaların tanımlanması ve değerlendirilmesi [J / OL] .Çin Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020. 43 (00): E003-E003. 1001-0939.2020.0003.
11) Huang Chaolin, Wang Yeming, Li Xingwang ve arkadaşları, Wuhan, Çin'de [yeni] 2019 yeni koronavirüs ile enfekte olan hastaların klinik özellikleri [J] Lancet, 2020. 395 (10223): 497-506. 20) 30183-5).
12) Erken evre SARS-COV-2 Pnömonisinin pulmoner patolojisi Preprints, 2020. 2020020220. DOI: 10.20944 / preprints202002.0220.v1.
13) Akut solunum sıkıntısı sendromu [J / OL] ile ilişkili COVID-19'un patolojik bulguları Lancet Respir Med, 2020. DOI: 10.1016 / S2213-2600 (20) 30076-X.
14) Çin Ciddi Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020, 43. Ciddi derecede yeni tip koronavirüs pnömonisi (1) [J / OL] tedavisi üzerine düşünceler. 1182629.htm DOI: 10.3760 / cma.j.cn112147-20200222-00151.
15) Mekanik olarak havalandırılan, kritik hastalarda erken fizik ve mesleki terapi: randomize kontrollü bir çalışma [J] Lancet, 2009. 373 (9678): 1874-1882. DOI: 10.1016 / S0140-6736 (09) 60658-9.
16) Mekanik olarak havalandırılan kritik hastalığı olan yetişkinlerin aktif mobilizasyonu için güvenlik kriterleri konusunda uzman görüş birliği ve öneriler [J] .Crit Care, 2014. 18 (6): 658-666. DOI: 10.1186 / s13054-014-0658-y.
17) Eastwood G, Oliphant F. Yoğun bakım ünitesinde hasta vücut pozisyonları için bir dizi standart kısaltma kabul etmenin zamanı geldi mi? [J] Aust Crit Care, 2012, 25 (4): 209. DOI: 10.1016 / j.aucc.2012.09. 001.
18) Drahnak D, Custer N.Akut Akut Solunum Sıkıntısı Sendromlu Hastaların Yüzüstü Pozisyonu [J.] Krit Bakım Hemşiresi, 2015, 35 (6): 29-37. DOI: 10.4037 / ccn2015753.
19) Yoğun bakım hastalarının mobilizasyonu: klinisyenler için multidisipliner pratik bir rehber [J] J Multidiscip Healthc, 2016, 9: 247-56. DOI: 10.2147 / JMDH.S99811.
20) Kritik Hastalarda Jang M, Shin M, Shin Y. Pulmoner ve Fiziksel Rehabilitasyon [J] Akut Krit Bakımı, 2019, 34 (1): 1-13. DOI: 10.4266 / acc.2019.00444.
21) Erken mobilizasyon ile göğüs fizyoterapisi, yoğun bakım ünitelerindeki kritik hastalarda ekstübasyon sonuçlarını iyileştirebilir [J] Clin Respir J, 2018,12 (11): 2613-2621. : 10.1111 / crj.12965.
22) Narula D, Nangia V. H1NI pnömonisi ve pnömotorakslı akut solunum sıkıntısı sendromu olan bir hastada bronş hijyenini arttırmak için salınımlı bir PEP cihazının kullanılması [J] BMJ Case Rep, 2014 (2014) .DOI: 10.1136 / bcr- 2013-202598.
23) Şiddetli akut solunum yolu sendromundan kurtulan hastalarda egzersiz egzersiz programının etkinliğinin randomize kontrollü bir çalışması [J] Aust J Physiother, 2005, 51 (4): 213-219 DOI: 10.1016 / s0004-9514 (05) 70002-7
24) Suudi yoğun bakım ünitesi hastalarında Orta Doğu solunum sendromunun sunumu ve sonuçları [J] Crit Care, 2016, 20 (1): 123. DOI: 10.1186 / s13054-016- 1303-8.
25) XIE Lixin, LIU Youning, FAN Baoxing. Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Olan Hastalarda Serum Antikorlarının, Solunum Fonksiyonlarının ve Görüntüleme Verilerinin Dinamik Analizi, J. 10.3969 / j.issn.1671-6205.2005.01.005.
26) Cheng Xiaoguang, Qu Hui, Liu Wei ve diğerleri SARS rehabilitasyonu olan hastalarda osteonekroz değişikliklerinin MRG taraması [J] .Chinese Radiology Journal, 2004, 38 (3): 230-235. DOI: 10.3760 / j.issn: 1005- 1201.2004.03.002.
27) Resmi bir ATS / ERS / JRS / ALAT bildirimi: idiyopatik pulmoner fibroz: tanı ve tedavi için kanıta dayalı kılavuzlar [J] Am J Respir Crit Care Med, 2011, 183 ( 6): 788-824. DOI: 10.1164 / rccm.2009-040GL.
28) Amerikan Toraks Derneği, Avrupa Solunum Yolu, ATS / ERS Solunum kasları testi hakkında açıklama [J.] Am J Respir Crit Care Med, 2002, 166 (4): 518-624. DOI: 10.1164 / rccm.166.4.518.
29) Ozalevli S, Karaali HK, Ilgin D, et al.İdiyopatik pulmoner fibrozlu hastalarda ev temelli pulmoner rehabilitasyonun etkisi [J]. 6958-5-1-31.
30) AARC klinik uygulama kılavuzu: yatan hastalarda farmakolojik olmayan havayolu temizleme tedavilerinin etkinliği [J] Respir Care, 2013, 58 (12): 2187-2193. DOI: 10.4187 / respcare. 02.925.
31) Chan JC, SARS sonrası hastaların iyileşme yolu [J] Toraks, 2005, 60 (5): 361-362. DOI: 10.1136 / thx.2004.035972
32) J Educ Eval Health Prof 2020; 17: 10. https://doi.org/10.3352/jeehp.2020.17.10 How to train health personnel to protect themselves from SARS-CoV-2 (novel coronavirus) infection when caring for a patient or suspected case Sun Huh
YAZARLAR: EMRE KAYA ,ECE YÜKSEL ,SİMAY ÇİLTAŞ ,SÜMEYRA ESGİN.
COVID-19 tanısı almış ve izolasyon sürecinde hastanede yatan hastalar için solunum rehabilitasyonun amacı;
> Dispne semptomlarını iyileştirmek
> Bu süreçte hastada oluşan anksiyete vedepresyon riskini azaltmak
> Oluşacak olan akciğer ve solunum komplikasyonları azaltmak
> Akciğer disfonksiyonu önlemek ya da oluşan disfonksiyonu iyileştirmek
> Sakatlığı azaltmak
Akciğer fonksiyonunu en üst düzeyde koruyup solunum kapasitesini arttırmak veya mevcut olan kapasiteyi korumak ve en önemlisi yaşam kalitesini iyileştirmektir.
Kararsız/İlerleyici alevlenmeler sırasında ve şiddetli/kritik hastalığı olan hastalar için erken girişimsel solunum rehabilitasyonu önerilmez. Solunum rehabilitasyon müdahaleleri, solunum rehabilitasyonuna kontrendikasyonları içermemelidir. Daha sonraki aşamada taburcu edilen hastaların farklı klinik rezidüel problemleri için aşamalı solunum rehabilitasyon önlemleri alınabilir.
Solunum rehabilitasyonuna müdahale yönteminden bağımsız olarak, özellikle ağır/kritik hastalığı, ileri yaş, obezite, altta yatan hastalıklar ve kombine tek veya çoklu organ komplikasyonları olan hastalar için kişiselleştirilmiş ilkelere uyulmalıdır.
HASTALARIN KLİNİK SEMPTOMLARINA GÖRE SOLUNUM REHABİLİTASYONU UYGULANMASI
1) HAFİF HASTALARDA SOLUNUM REHABİLİTASYON UYGULANMASI
Hastaların semptomları hafiftir. Ateş, yorgunluk ve öksürük gibi şikayetlerden birine veya birden fazla şikayetleri bulunur. Bu hastalarda öncelikle izolasyon sağlanır. Bu sürede hastada öfke, korku, kaydı, depresyon, uykusuzluk, atak ve yalnızlık durumları olur. Hasta, hastalık korkusu nedeniyle tedavide sağlık çalışanlarıyla işbirliği içinde olmak istemeyebilir ya da bu süreçte tedaviyi bırtakma gibi psikolojik sorunlarla karşılaşabilir. Solunum rehabilitasyonuyla hastada izolasyon sürecinde ve tedavi sırasında oluşan anksiyete ve depresyon riski azaltılabilir.
Hastalara izolasyon sürecinde neler yapabilecekleri videolar veya kılavuzlar aracılığıyla anlatılır böylece kişi hastalık bilgisi ve tedavi sürecini kavramış, neler yapabileceğini öğrenmiş olacaktır. Kişinin rutinini sürdürmesi için;
> Yeterli uykusunu alması
> Yeterince dinlenmesi
> Süreç içinde dengeli beslenmesi
> Akciğer sağlığı böylece solunum sıkıntısı riskini azaltması için ise sigarayı bırakması şiddetle verilen tavsiyeler arasındadır.
İzolasyon sürecinde diğer önemli konu hastanın fiziksel aktivitesini sürdürmesi ve düzenli aralıklarla egzersiz yapmasıdır. Borg Dispne skorunun 10 üzerinden 3 puanın altında olması ve yorgunluğunun 2. günde gerçekleşmemesi koşuluyla yapılacak olan egzersizin yoğunluğu ayarlanır. Egzersizlerin günde 2 kez 15 - 45 dakika arası yemekten 1 saat sonra yapılması tavsiye edilir. Egzersizler arasında kişiye özel solunum egzersizleri önemli yere sahiptir. Hastalara öz-değerlendirme ölçeği sonuçlarına bakarak psikolojik müdahalede bulunulabilir.
2) SIRADAN HASTALARIN YATIŞINDA SOLUNUM REHABİLİTASYONU
Hastalığın bulaşmasını kesmek için en etkili araç olan izolasyon tedavisinden hastanın hareket alanı kısıtlanır; ateş, yorgunluk, kas ağrısı gibi durumlar görülebilir. Hastaların çoğunda oturma ve yatma süresi önemli ölçüde artar bununla beraber uzun süre yatakta kalabilirler. Hastalarda azalmış kas gücü, balgam, derinventrombozu riski önemli ölçüde artmıştır. Bu süreçte anksiyete, depresyon, motivasyon eksiliği gibi diğer psikolojik sorunlar da egzersiz intoleransına yol açabilir.
Sıradan hastalar için solunum rehabilitasyonu uygulanırken bu egzersiz eğitimine başlama kararı alınırken hastanın dispne süresi ve oksijen saturasyonu göz önünde bulundurulur. Ağır ve kritik hastalarda mevcut fiziksel uygunluğu korumak için egzersiz yoğunluğu çok büyük olmamalıdır. Ağır veya kritik hastalarda mevcut fiziksel uygunluğu korumak için egzersiz aktivitelerinin yoğunluğunun çok büyük olmaması önerilir.
Hastalarda eğer;
> Vücut sıcaklığı 38 dereceden yüksekse
> Görüntülemede 24 ile 48 saat içinde akciğer görüntüsü ilerlemesini %50 üzeri olması
> Kan-oksijen doygunluğunun %95'in altında olması
> Kan basıncının 90/60 mmHg'nın altında olması ya da 140/90 mmHg'nın üzerşnde olması durumunda hastalar solunum rehabilitasyonundan hariç tutulabilir.
Hastalarda egzersiz durdurma kriterleri;
> Borg Dispne skoru 10 üzerinden 3'ün üzerindeyse
> Hastada göğüs sıkışması
> Baş dönmesi
> Baş ağrısı
> Bulanık görme
> Çarpıntı
> Terleme
> Dengesini koruyamama gibi durumlar varsa solunum rehabilitasyonu durdurulmalı ve yetkili sağlık personellerine bildirilip yardım istenmelidir.
Solunum rehabilitasyonunda ana müdahaleler 3 başlık altında toplanır;
1) Havayolu Temizliğinde: Derin solunum sırasında dilatasyon yöntemi, havayolunu temizlerken balgamın dışarı atılmasına yardımcı olmak için kullanılabilir; çıkarılan balgamın virüsü yaymasını önlemek için kapalı plastik torbalar kullanılır.
2) Solunum Kontrolü Eğitiminde: Vücut pozisyonu için genellikle oturma pozisyonu kullanılır(eğer hastada nefes darlığı varsa yarı yaslanmış pozisyon da olabilir.) Pulmoner rehabilitasyon eğitimi sırasında omuz ve boyun yardımcı inspiratuar kasları gevşek durumda olmalı, burun içinden yavaşça nefes alınır ve yavaşça nefes verilir. Hasta alt göğsün genişlediğini gözlemler.
3) Aktiviteler ve Egzersizlerde: Yoğunluk istirahatte 1.0 MET ve hafif fiziksel aktivitede 3.0 MET'ten küçük olması önerilmektedir. Solunum rehabilitasyonunda egzersizler yemekten 1 saat sonra günde 2 kez yapılır. Hastanın fiziksel durumuna göre egzersin süresi 15-45 dakika arası değişir. Yorgunluğa eğilimli hastalar egzersizlere aralıklarla yapabilirler.
3) AĞIR VE KRİTİK HASTALIĞI OLAN HASTA BİREYLERDE SOLUNUM REHABİLİTASYONU
Şiddetli ve kritik hastalar, COVID-19 tespit edilen hastaların yaklaşık %15,7'sini oluşturmaktadır. Mekanik ventilasyon alan birçok COVID-19 hastası derin sedatif analjezikler altında spontan solunumu tamamen kaybeder. Hastaların uyaranlara karşı zayıf refleksleri yoktur ya da hiç yoktur ve yüksek deliryum insidansını sahiptir.
Solunum rehabilitasyon müdahalesinin doğru zamanda başlatılması, deliryum ve mekanik ventilasyon süresini yüksek ölçüde azaltabilmesi için oldukça önemli olup hastaların fonksiyonel durumlarını iyileştirebilir.
Şiddetli ve kritik hastaların rehabilitasyon müdahalesinden önce, hastaya genel fonksiyonel durumu(özellikle bilinç durumu), solunum ve kardiyobasküler sistem, kas-iskelet sistemini içeren kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır. Solunum rehabilitasyonunun endike olduğu hastalarda mümkün olan en kısa sürede tedavi programına başlanmalıdır.
Solunum rehabilitasyon müdahaleleri 3 alanı kapsar:
1) Duruş Yönetimi
2) Erken Aktiviteler
3) Solunum Yöntemi
Hastanın bilincine ve fonksiyonel durumuna göre, seçilen terapötik müdahale teknikleri farklı olmalıdır.
1) Duruş Yönetimi: Solunum rehabilitasyon müdahalesinde; fizyolojik koşullar izin veriyorsa, hasta 60 derece başucu yükseliği gibi bir dik pozisyonu koruyacak şekilde simüle edilmiş anti-gravite pozisyonunu kademeli olarak artırılır. Ağır hastalarda pozisyonlamaya yardımcı olarak kullanılacak olan yastıklardan biri başın aşırı gerilmesini önlemek için alt kenarı skapula üzerinde olacak şekilde, diğeri ise karnı gevşetmek için popliteal fossa altına yerleştirilir. Şiddetli akut solunum sıkıntısı sendromu(ARDS) olan hastalar 12 saatten fazla yüzüstü pozisyonlanması önerilir. Solunum rehabilitasyonunda ortostatik tedaviler günde 3 kez 30 dakika olacak şekilde uygulanır.
2) Erken Tedavilerde:
> Düzenli Rolloverları ve Aktiviteleri
> Yataktan Kalkma
> Yatak-Sandalye Tranferi
> Sandalyede Oturma
> Ayakta Durma ve Yerinde Adım Atma ilerleyen aşamalarda bu sırayla adım adım ilerleme;
> Hastanın durumuna göre aktif ya da pasif tam eklem aralığı(ROM) egzersizleri uygulanabilir.
3) Solunum Yönetimi: Esas amaç akciğer kapasitesinin genişlemesi ve balgam akıntısının dışarıya atılmasını içermektedir. Solunum terapistinin hasta ile uzun süre temas etmesine ve kendini virüs kapma açısından tehlikeye atmasına gerek yoktur. Hastanın şiddetli tahriş edici öksürüğüne ve solunum işlerinde artışa neden olmamasına semptomların ve durumun daha da kötüleşmesi açısından dikkat edilmelidir. Yüksek frekanslı göğüs duvarı salınımı(HFCWO) önerilebilir.
TABURCU OLAN HASTALARDA SOLUNUM REHABİLİTASYON TEDAVİSİ
1) HAFİF VE GENEL TABURCU OLAN HASTALAR
Taburcu olduktan sonra hafif ve sıradan hastaların rehabilitasyonu esas olarak fiziksel uygunluk ve psikolojik uyum sağlamaktır. Adım adım aerobik egzersizi, hastalığın başlangıcından önce hareket etme ve mümkün olan en kısa sürede topluma dönme becerisini yavaş yavaş geri kazandırmak için seçilebilir.
2) CİDDİ KRİTİK DURUMDAN TABURCU OLAN HASTALAR
Taburcu olduktan sonra halen solunum ya da ekstremite fonksiyon bozukluğu olan şiddetli veya kritik hastalığı olan COVID-19 hastalarına solunum rehabilitasyonu yapılmalıdır. SARS ve Ortadoğu Solunum Sendromundan(MERS) taburcu edilen hastaların mevcut bulgularına ve taburcu edilip iyileşen ARDS hastalarının klinik deneyimlerine dayanarak, COVID-19 hastalarının performansı, egzersiz sonrası nefes darlığı ve kas atrofisi olabilir.(Solunum kasları ve gövde kasları dahil)
Solunum rehabilitasyonuna başlamadan önce aşağıdaki durumlardan birine sahip olan hastalar uzmanlara danışmalıdır;
> Travma sonrası stres sendromu gibi psikolojik bozukluklar
> Pulmoner hipertansiyon
> Miyokardit
> Konjestif kalp yetmezliği
> Derin ven trombozu
> Kararsız kırıklar ve diğer hastalıkları olan hastalar
Rehabilitasyon Değerlendirilmesinde;
a) Klinik Değerlendirme: Fizik muayene, görüntüleme muayenesi, labaratuvar muayenesi, akciğer fonksiyon muayenesi, beslenme taraması, ultrason muayenesi vb.
b) Egzersiz ve Solunum Fonksiyonunun Değerlendirilmesi:
1) Solunum Kas Kuvveti: Maksimum inspiratuar basınç/maksimum ekspiratuar basınç(MIP/MEP)
2) Kas Gücü: Altınca sınıf kas gücü değerlendirmesi(Bİrleşik Krallık Tıbbi Araştırma Konseyi (MRC), Manuel Kas Testi (MMT), İzokinetin Kas Testi (IMT))
3) Eklem hareket açıklığı (ROM) ölçümü
4) Denge Fonksiyonu Değerlendirmesi: Berg dengesi ölçek (Berg Denge Ölçeği, BBS)
5) Aerobik Egzersiz Kapasitesi: 6 dakikalık yürüme testi(6MWT), kardiyopulmoner egzersiz testi(CPET)
6) Fiziksel Aktivite Değerlendirmesi: Uluslarararsı fiziksel aktivite seviyesi tablo(Uluslararası fiziksel aktivite anketi, IPAQ), yaşlılar için fiziksel aktivite ölçeği(PASE) vb. skalalar kullanılabilir.
c) Günlük Yaşam Yeteneğinin Değerlendirilmesi: Günlük yaşam aktivitelerinin değelendirilmes(ADL) (Barthel İndeksi.)
Solunum Rehabilitasyon Müdahaleleri
a) Solunum Rehabilitasyonu için Öneriler:
1) Aerobik Egzersiz: Yürüme, tempolu yürüyüş, koşu, yüzme vb gibi temel rahatsızlıkları ve artık işlev bozukluğu olan hastalar için aerobik egzersiz reçetelerini formüle edin, düşük yoğunluktan başlayarak yoğunluk artırılabilir. Süresi haftada 3 ile 5 kez, her seferinde 20 ile 30 dakika olacak şekilde ayarlanabilir. Aralıklı egzersiz yorgunluğa yatkın hastalar için kullanılabilir.
2) Kuvvet Antrenmanı: Kuvvet Antrenmanı için aşamalı direnç antrenmanı önerilir. Her hedef kas grubunun antrenman yükü 8~12 RM'dir (Tekrarlama maksimum, yani her grup 8 ile 12 eylem yükünü tekrarlayın), 1 ile 3 grup/kez her grup 2 dakikalık bir eğitim aralığına, haftada 2 ile 3 kez, 6 haftalık bir eğitim süresine ve haftalık %5 ile %10'luk bir artışa sahiptir. Denge disfonksiyonu olan hastalar, bir rehabilitasyon terapistinin rehberliğinde serbest el dengesi eğitimi ve denge eğitimi ekipmanı dahil olmak üzere denge eğitimine dahil edilmelidir.
3) Solunum Eğitimi: Hastanın taburcu olduktan sonra nefes darlığı, hırıltılı solunum, balgam deşarjında zorluk vb semptomlar, solunum paterni eğitimini ve balgam çıkarma eğitimini hedefleyen değerlendirme sonuçlarıyla birleştirilmelidir.
4) Solunum Modu Eğitimi: Vücut yönetimi, solunum ritmini ayarlama, göğüs aktivitesi eğitimi ve solunum kas grubuna katılımı mobilize etmelidir.
5) Balgam Eğitimi: İlk olarak, orijinal kronik havayolu hastalığı olan hastalar hastanede erken havayolunu temizlerken nefesi kullanabilir. Teknikler balgamın azaltılmasına ve öksürükte enerji tüketiminin azaltılmasına yardımcı olur. İkinci olarak, pozitif ekspiratuar basınç(PEP) / (OPEP) ve diğer ekipmanlara yardımcı olur.
b) ADL Rehberliği
Günlük Yaşamın Temel Faaliyetleri(BADL): Hastanın eğitim transferi, tuvalet ve banyo gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğini değerlendirin ve bu günlük yaşam engelleri için rehabilitasyon rehberliği sağlayın.
Günlük Yaşam Aktiviteleri(IADL): Enstrümantal günlük aktivitelerin yeteneğini değerlendirin, göreve katılmanın engellerini bulun ve mesleki terapistlerin rehberliğinde hedefe yönelik müdahale yapın.
SAĞLIK ÇALIŞANLARI BİR HASTANIN-ŞÜPHELİ VAKANIN TEDAVİSİNDE SARS-CO1 VİRÜS ENFEKSİYONUNDAN KENDİNİ NASIL KORUMALIDIR?
Tıp Kurumları tarafından Yeni Corona Virüs enfeksiyonunun önlenmesi için ipuçları;
1) Solunum sıkıntısı olan bir hastayla ilgilenirken maskenizi veya diğer koruyucu cihazları giyin.
2) Hastalarınızın Uluslararası seyahat geçmişini sorgulayın. Özellikle epidemik Corona Virüsü salgını görünen ülkeler için!
3) Corona Virüs şüphesi olan hastanızı sağlık kuruluşlarına rapor edin.
COVID-19'un Halk arasında yayılmasını önlemek için ipuçları;
1) Ellerinizi su ve sabunla en az 30 saniye yıkayın. Su ve sabun bulamazsanız alkol bazlı dezenfektan kullanın.
2) Eğer maskeniz yoksa, lütfen öksürmek için dirsek içini kullanın. Eğer ağzınızı bir mendille kapatıp öksürdüyseniz mendili çöpe atın.
3) Ellerinizi gözlerinize, burnunuza ve ağzına dokundurmayın.
4) Tıbbi tesisleri ziyaret ederken maske takın.
5) Kalabalık yerlerde bulunmayın.
6) Ateş ve Öksürük semptomları olan insanlarla yakın temas kurmayın.
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ KORUYUCU EKİPMANLARI KULLANIRKEN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER
1) Saçlar özenle toplanmalı, kontaminasyonu önlemek için personel hiçbir takı takmamalıdır.
2) Sağlık Personeli susuzluğu önlemek için koruyucu ekipmanları giymeden önce su içmeli sonrasında tuvalet ihtiyacını gidermiş olmalıdır.
3) Koruyucu ekipmanlar giyildikten sonra herhangi bir kontaminasyon ya da hasar tespit edilirse ekipman değiştirilmelidir.
4) Eldivenleri ıslanan sağlık personeli eldivenini değiştirmelidir.
5) Sağlık çalışanları koruyucu maske, koruyucu gözlğk ve yüz kalkanı, tek kullanımlık uzun kollu suya dayanıklı eldiven veya normal tıbbi eldiven kullanmalıdır.
6) Trekeal intübasyon, laringoskopi veya kardiyopulmoner resüsitasyon yaparken tüm koruyucu kıyafetleri giymek zorunludur.
7) Mümkünse en az 1 doktor ve 1 asistan hemşirenin basınçlı hava temizleyici cihazı kullanması önerilir.
8) Eldivenlerin yırtılabilme riskine karşı 2 çift eldiven giyilmelidir.
9) Pandemi sırasında görev yapan sağlık çalışanlarının ailelerini enfekte etmemek için hastanede kaldıklarını, uzun çalışma saatlerinde durumu ağır ve fazla hasta yükü ile baş ettiklerini düşünecek olursak psikolojik destek almaları gerekmektedir. Ellerinden geldikçe düzenli beslenmeye ve germe egzersizleri yapmalarında fayda vardır.
Kaynakça
1) Çin Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020, 43
2) Ulusal Sağlık ve Sağlık Komiseri, Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Genel Müdürlüğü, Tıbbi Kurumlarda Yeni Koronavirüs Enfeksiyonunun Önlenmesi ve Kontrolü için Teknik Kılavuz (Birinci Basım). [EB / OL]. [2020-01-23], http: // www. nhc.gov.cn/yzygj/s7659/202001/b91fdab7c304431eb082d67847d27e14.shtml.
3) Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Ulusal Tıp ve Sağlık İdaresi, Ulusal Sağlık ve Sağlık Komisyonu Tıbbi Yönetim Servis Rehberlik Merkezi Fangfang Hastanesi Çalışma Kılavuzu (Üçüncü Baskı) Ulusal Tıp Merkezi WeChat Kamu Hesabı (NCMSA-NHFPC).
4) Guan W, Ni Z, HuY ve arkadaşları, Çin'de 2019 yeni koronavirüs enfeksiyonunun klinik özellikleri [EB / OL] MedRxiv, 2020-02-09 DOI: http://dx.doi.org/10.1101/2020.02. 06,20020974.
5) Ulusal Sağlık Komisyonu, Yeni Koronavirüs Enfeksiyonu Pnömonisi Salgını Acil Durumlarında Psikolojik Krize Müdahale İçin Yol Gösterici İlkelerin Bildirilmesi [OL]. [2020-01-26]. 01/27 / content_5472433.html.
6) Pulmoner Rehabilitasyonun KOAH'ta Anksiyete ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi: Sistematik Bir Gözden Geçirme ve Meta-Analiz Göğüs, 2019, 156 (1): 80-91. 10.1016 / j.chest.2019.04.009.
7) ICU kaynaklı zayıflık [baskının öncesinde çevrimiçi olarak yayınlandı, 2020 Şubat 19], Yoğun Bakım Med, 2020. DOI: 10.1007 / s00134-020-05944-4. -020-05944-4.
8) Çin Tabipleri Birliği Göğüs Hastalıkları ve Pulmoner Vasküler Hastalıklar Grubu Solunum Dalı, Pulmoner Emboli ve Pulmoner Vasküler Hastalıklar Çin Tıp Derneği Solunum Uygulayıcıları Derneği, Ulusal Pulmoner Emboli ve Pulmoner Vasküler Hastalıkları Önleme ve Kontrol Grubu, vb. Tromboembolizmin önlenmesi ve tedavisi için öneriler (deneme) [J / OL] .Chinese Medical Journal, 2020,100 (00): E007-E007 DOI: 10.3760 / cma.j.issn.0376-2491.2020.0007.
9) Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan hastalarda efor ve nefes darlığı eforda ilişki [J] Anksiyete Stres Başı, 2011, 24 (4): 439-449. 10615806.2010.520081.
10) Zhou Ling, Liu Huiguo.Yeni tipte koronavirüs pnömonisi olan hastaların tanımlanması ve değerlendirilmesi [J / OL] .Çin Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020. 43 (00): E003-E003. 1001-0939.2020.0003.
11) Huang Chaolin, Wang Yeming, Li Xingwang ve arkadaşları, Wuhan, Çin'de [yeni] 2019 yeni koronavirüs ile enfekte olan hastaların klinik özellikleri [J] Lancet, 2020. 395 (10223): 497-506. 20) 30183-5).
12) Erken evre SARS-COV-2 Pnömonisinin pulmoner patolojisi Preprints, 2020. 2020020220. DOI: 10.20944 / preprints202002.0220.v1.
13) Akut solunum sıkıntısı sendromu [J / OL] ile ilişkili COVID-19'un patolojik bulguları Lancet Respir Med, 2020. DOI: 10.1016 / S2213-2600 (20) 30076-X.
14) Çin Ciddi Tüberküloz ve Solunum Hastalıkları Dergisi, 2020, 43. Ciddi derecede yeni tip koronavirüs pnömonisi (1) [J / OL] tedavisi üzerine düşünceler. 1182629.htm DOI: 10.3760 / cma.j.cn112147-20200222-00151.
15) Mekanik olarak havalandırılan, kritik hastalarda erken fizik ve mesleki terapi: randomize kontrollü bir çalışma [J] Lancet, 2009. 373 (9678): 1874-1882. DOI: 10.1016 / S0140-6736 (09) 60658-9.
16) Mekanik olarak havalandırılan kritik hastalığı olan yetişkinlerin aktif mobilizasyonu için güvenlik kriterleri konusunda uzman görüş birliği ve öneriler [J] .Crit Care, 2014. 18 (6): 658-666. DOI: 10.1186 / s13054-014-0658-y.
17) Eastwood G, Oliphant F. Yoğun bakım ünitesinde hasta vücut pozisyonları için bir dizi standart kısaltma kabul etmenin zamanı geldi mi? [J] Aust Crit Care, 2012, 25 (4): 209. DOI: 10.1016 / j.aucc.2012.09. 001.
18) Drahnak D, Custer N.Akut Akut Solunum Sıkıntısı Sendromlu Hastaların Yüzüstü Pozisyonu [J.] Krit Bakım Hemşiresi, 2015, 35 (6): 29-37. DOI: 10.4037 / ccn2015753.
19) Yoğun bakım hastalarının mobilizasyonu: klinisyenler için multidisipliner pratik bir rehber [J] J Multidiscip Healthc, 2016, 9: 247-56. DOI: 10.2147 / JMDH.S99811.
20) Kritik Hastalarda Jang M, Shin M, Shin Y. Pulmoner ve Fiziksel Rehabilitasyon [J] Akut Krit Bakımı, 2019, 34 (1): 1-13. DOI: 10.4266 / acc.2019.00444.
21) Erken mobilizasyon ile göğüs fizyoterapisi, yoğun bakım ünitelerindeki kritik hastalarda ekstübasyon sonuçlarını iyileştirebilir [J] Clin Respir J, 2018,12 (11): 2613-2621. : 10.1111 / crj.12965.
22) Narula D, Nangia V. H1NI pnömonisi ve pnömotorakslı akut solunum sıkıntısı sendromu olan bir hastada bronş hijyenini arttırmak için salınımlı bir PEP cihazının kullanılması [J] BMJ Case Rep, 2014 (2014) .DOI: 10.1136 / bcr- 2013-202598.
23) Şiddetli akut solunum yolu sendromundan kurtulan hastalarda egzersiz egzersiz programının etkinliğinin randomize kontrollü bir çalışması [J] Aust J Physiother, 2005, 51 (4): 213-219 DOI: 10.1016 / s0004-9514 (05) 70002-7
24) Suudi yoğun bakım ünitesi hastalarında Orta Doğu solunum sendromunun sunumu ve sonuçları [J] Crit Care, 2016, 20 (1): 123. DOI: 10.1186 / s13054-016- 1303-8.
25) XIE Lixin, LIU Youning, FAN Baoxing. Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Olan Hastalarda Serum Antikorlarının, Solunum Fonksiyonlarının ve Görüntüleme Verilerinin Dinamik Analizi, J. 10.3969 / j.issn.1671-6205.2005.01.005.
26) Cheng Xiaoguang, Qu Hui, Liu Wei ve diğerleri SARS rehabilitasyonu olan hastalarda osteonekroz değişikliklerinin MRG taraması [J] .Chinese Radiology Journal, 2004, 38 (3): 230-235. DOI: 10.3760 / j.issn: 1005- 1201.2004.03.002.
27) Resmi bir ATS / ERS / JRS / ALAT bildirimi: idiyopatik pulmoner fibroz: tanı ve tedavi için kanıta dayalı kılavuzlar [J] Am J Respir Crit Care Med, 2011, 183 ( 6): 788-824. DOI: 10.1164 / rccm.2009-040GL.
28) Amerikan Toraks Derneği, Avrupa Solunum Yolu, ATS / ERS Solunum kasları testi hakkında açıklama [J.] Am J Respir Crit Care Med, 2002, 166 (4): 518-624. DOI: 10.1164 / rccm.166.4.518.
29) Ozalevli S, Karaali HK, Ilgin D, et al.İdiyopatik pulmoner fibrozlu hastalarda ev temelli pulmoner rehabilitasyonun etkisi [J]. 6958-5-1-31.
30) AARC klinik uygulama kılavuzu: yatan hastalarda farmakolojik olmayan havayolu temizleme tedavilerinin etkinliği [J] Respir Care, 2013, 58 (12): 2187-2193. DOI: 10.4187 / respcare. 02.925.
31) Chan JC, SARS sonrası hastaların iyileşme yolu [J] Toraks, 2005, 60 (5): 361-362. DOI: 10.1136 / thx.2004.035972
32) J Educ Eval Health Prof 2020; 17: 10. https://doi.org/10.3352/jeehp.2020.17.10 How to train health personnel to protect themselves from SARS-CoV-2 (novel coronavirus) infection when caring for a patient or suspected case Sun Huh
YAZARLAR: EMRE KAYA ,ECE YÜKSEL ,SİMAY ÇİLTAŞ ,SÜMEYRA ESGİN.