DİZ EKLEMİ



KEMİKLER
1.Distal Femur
*Lateral ve medial epikondiller femur distalinde bulunurlar ve kollateral ligamanların yapışma yeridir.
*Kondiller asimetriktir,extansiyonu sağlar.Lateral epikondil sagittalde daha düzken;medial epikondil sagittalde daga eğimlidir.Ayrıca medial epikondil dizdeki asimetrinin temel sebebidir.
*Lateral faset eğimi patella stabilizasyonunda önemlidir.




2.Proximal Tibia-Fibula
*Burdaki lateral faset yüzeyi hafif konveks;medial faset yüzeyi konkavdır ayrıca laterale göre geniştir.
*Tuberositas Tibia Quadriceps femorisin yapışma yeridir.
*Fibula ise Lateral Collateral Ligaman/LCL ve Biceps femoris kasının yapışma yeridir.

KLİNİK=Quadriceps femoris tendonunun Tuberositas tibiaya uyguladığı kuvvet sonucunda enflamasyon ve hipertrofi olur.Bu duruma Osgood-Schlatter hastalığı denir.




3.Patella
*En büyük sesamoid kemiktir.
*Patellar tendonun proximaldeki yapışma yeridir.
*Arka yüzü konkavken ön yüzü konvekstir.
*Lateral faset mediale göre daha geniş ve konkavdır.(Distal femurda lateral faset konveksti!)
*Medial faset farklılık gösterebilir.





İnklinasyon Açısı=Tibia proximali ve eklemin horizontal olmasından dolayı lateralde 170-175 derece açılaşma olur.170 derecenin altında lateralde açılaşma"GENU VALGUM" iken 180 derece üstü lateralde olan açılaşma "GENU VARUM" olarak adlandırılır.





EKLEMLER
1.Tibiofemoral Eklem
*Konveks femur kondiller ve konkav tibia arasında olan eklemdir.
*Eklemin istirahat pozisyonu 25-30 derece flexiondur.
*Eklemin kapalı paket pozisyonu tam extansiyon ve external rotasyondur.
*Bu eklemin stabilitesinde kemik uyumuyla sağlanma söz konusu değildir.Kas,ligamanlar,kapsül,menisküs ve vücut ağırlığı gibi yapıların oluşturduğu kuvvetler sayesinde stabilite sağlanır.
*Eklemde 130-150 derece flexion,diz 90 derece flexiondayke》15 derece internal rotasyon ve 30 derece external rotasyon yapar yani toplamda 45 derece aksiyel rotasyon yapılır.Son yapılan çalışmalarda kesin olmamakla beraber 6-7 derece lateral flexion meydana geldiği öne sürülmektedir.




DETAY1=Tam çömelme pozisyonundan kalkarken(femurun tibia üzerindeki extansiyonunda)femur kondilleri öne yuvarlanırken kayma arkaya doğru olur.

DETAY2=Son 10 derece extansiyonda;
》femur sabitse tibia external rotasyon yapar.
》tibia sabitse femue internal rotasyon yapar.
Bu iki olayın gerçekleşmesindeki primer faktör femurun medial kondil yapısıdır.





DETAY3=İlk 20 derece flexionda; femur kondilleri tibia üzerinde yuvarlanır.
20 derefe flexiondan sonra;femur kondilleri tibia üzerinde kayar.Bu kayma lateral femoral kondilde daha fazla meydana gelir.

2.Patellafemoral Eklem
*Konveks patella ve konkav femur arasında olan eklemdir.
*Flexionda patella femur üstüne 5-7cm distal gliding yapar.
*Flexion başında bir miktar medial translasyon söz konusudur.
*30 derece flexiona geldiğinde patella lateral gliding yapmaya başlar ve bu olay 45 derece flexiona kadar devam eder.
*Extansiyonda ise patella femur ile çok az veya hiç bağlantısı vardır.
*Eklemin istirahat pozisyonu tam extansiyon/5 derece flexiondur.
*Eklemin kapalı paket pozisyonu tam flexiondur.



Q Açısı=Patella orta noktası vertikal çizgisiyle Quadriceps kuvvet vektör bileşkesi arasında kalan açıdır.13-15 derece normal kabul edilir.





LİGAMANLAR
1.Medial Kollateral Ligament/MCL
*Valgus,diz extansiyonu ve aksiyel rotasyona direnç oluşturur.Ayak yerde sabitken valgus stresine maruz kalma ve dizin şiddetli hiperextansiyonu sonuncunda yaralanır.
2.Lateral Kollateral Ligament/LCL
*Varus stresi,diz extansiyonu ve axsiyel rotasyonuna karşı direnç oluşturur.Ayak yerde savitken varus stresine maruz kalma ve dizin şiddetli hiperextansiyonu sonucunda yaralanır.



3.Anterior Kruşiat Ligament/ACL
*Çoğu lifi extansiyona karşı direnç oluşturur.Tibianın aşırı anteriora translasyonu;femurun ise posteriora translasyonunu önler.
*Aşırı varus,valgus ve aksiyel rotasyona karşı direnç oluşturur.
*Ayak yerle temastayken valgus stresine maruz kalma,
*yine aynı pozisyondayken dize uygulanan büyük aksiyel rotasyon torku,
*Dizin tam ya da tama yakın extansiyondayken ve güçlü Quadriceps aktivitesi içeren valgus stresi ve uygulanan büyük aksiyel rotasyon torkuna maruz kalma,
*Dizin şiddetli hiperextansiyonu
sonucunda ACL de yaralanmalar oluşur.
4.Posterior Kruşiat Ligaman/PCL
*Çoğu lifi flexiobda direnç oluşturur.
*Tibianın aşırı posteriora translasyonunu önlerken;femurun anteriora translasyonunu önler.
*ACL'de olduğu gibi aşırı varus,valgus ve aksiyel rotasyona da direnç oluşturur.
*Tam flexiondaki dizin üstüne düşme sonucunda PCL yaralanmalarıyla karşılaşılır.Bu düşüş esnasında ayak bileği plantar flexiondadır ve yerle ilk temas eden yapı tibianın proximalidir.
*Ayak yerle temas halindeyken ve özellikle diz flexion pozisyonundaysa maruz kalınan gereğinden fazla aksiyel rotasyon,varus ve valgus torku da hasarlara yol açar.
*Tibiayı posterior translasyona ya da femuru anteriora translasyona zorlayan durumlar sonucunda PCL hasar alabilir.
*Son olarak ise diğer yaralanma mekanizması;eklemin posterior yüzünde geniş boşluğa neden olabilecek dizin şiddetli hiperextansiyonudur.






MENİSKÜSLER
*Hilal şeklinde ve fibrokartilaj özelliktedir.
*Medial menisküs ovaldir.Dış sınırı MCL ve kapsüle tutunur.(ACL yaralanmalarında ilk etkilenen genelde MCL lifidir.Medial menisküs için ACL,MCL ve Quadriceps tendon lifleri büyük önem arz eder!)
*Lateral menisküs ise daha daireseldir ve sadece kapsüle tutunur.
*Quadriceps ve Semimebranosus her iki menisküse bağlıdır.
*1/3 periferal kısımları diz arterlerine kapsül anastomozu ile bağlıdır.2/3 avaskülerdir,sinovyal sıvı ile beslenirler.
*Tibiofemoral ekleme binen kompresif stresi azaltırlar.
*Hareket sırasında dizi stabilize eder.
*Artiküler martilajda kayma sağlar.
*Propriosepsiyon sağlar.



*Dizde en yaygın yaralanmalar arasındadır ve ACL yaralanmalarının %50'sinden sorumludur.
*Medial menisküs iki kat daha fazla yaralanır.
*Valgus kuvvetinin artması MCL ve posterior medial kapsülde stres yaratır bu da bağlantıları nedeniyle medial menisküse zarar verir.
*Ayrıca medial menisküs yırtığı riskini; diz eklemi dizilim bozukluğu ve ACL instabilitesi arttırmaktadır.
*Genelde yük binme durumunda flexion pozisyonundaki zorlu aksiyel femoral rotasyon yırtıklara sebebiyet verir.Yine aynı durum dislokasyonlara da yol açabilir.





KASLAR
1)M.Quadriceps Femoris
?Rectus femoris=Spina iliaca anterior inferior
?Vastus lateralis=Linea aspera ve trochantör major
?Vastus intermedius=Femurun anterior yüzü
?Vastus medialis=Linea aspera ve crista supraepicondylus medialis'ten başlayarak ligamentum patella yoluyla tuberositas tibia'da sonlanırlar.Quadricepsi oluşturan bu dört kasın innervasyonunu N.femoralis(L2-4) sağlar.Hepsi bacağa extansion yaptırmakla görevlidir.Sadece RECTUS FEMORIS uyluğa flexion yaptırır.



2)M.Tensor Fascie Lata/TFL
*Sias'tan başlayarak tibianın lateral kondilinde sonlanır.N.Gluteus superior(L4-S1) tarafından innerve edilir.Uyluk flexiondayken abduksiyon yaptırır.Aynı zamanda uyluğa flexion yaptırırken;bacağa extansion yaptırır.
3)M.Sartorius
*Sias'tan başlayarak tibianın iç yan yüzünde sonlanır.N.femoralis(L2-4)tarafından innerve edilir.Uyluğa;flexion,abduksiyon ve external rotasyon yaptırır.Aynı zamanda bacağa flexion ve internal rotasyon yaptırmakta görevlidir.



4)Hamstringler
?Biceps Femoris=Caput longumu tuber ischiadicum,caput breve linea asperanın lateralinde başlayarak caput fibula ve tibianın lateral kondilinde sonlanır.Caput longumu N.Tibialis(L4-5 ve S1-3)tarafından innerve edilir.Caput breve kısmı N.Peroneus Communis(L4-5) tarafından innerve edilir
edilir.Uyluğa extansiyon yaptırırken bacağa flexion ve external rotasyon yaptırır.
?Semimebranosus=Tuber ischiadicumdan başlayarak tibianın medial kondilinde sonlanır.N.tibialis(L4-5,S1-3) tarafından innerve edilir.Uyluğa extansiyon yaptırırken bacağa flexion ve internal rotasyon yaptırır.
?Semitendinosus=Tuber ischiadicum'dan başlayarak tibianın proximal iç yan yüzünde sonlanır.N.Tibialis tarafında innerve edilir.Uyluğa extansiyon yaptırırken bacağa flexion ve internal rotasyon yaptırır.




5)M.Gracilis
*Pubisten başlar tibianın proximal iç yan yüzünde sonlanır.N.Obturatorius tarafından innerve edilir.Uyluğa adduksiyon yaptırırken bacağa flexion ve internal rotasyon yaptırır.




6)Popliteus
*Femurun lateral condilinden başlayarak tibianın posterior yüzünde sonlanır.N.Tibialis tarafından innerve edilir.Bacağa zayıf flexion yaptırır.Dizin kilit kasıdır.



7)Gastrocnemius-Soleus
*Femurun lateral ve medial kondili,caput fibula'dan başlayarak Calcaneal tendon/Aşil tendonunda sonlanır.N.Tibialis tarafından innerve edilir.Sinir seviyesi L4-5/S1-3'tür.Primer görevi ayağa plantar flexion yaptırmaktır.Buna ek olarak ise bacağa flexion yaptırır.



KANLANMA VE BESLENME
*Lateral sirkümflex femoral arterin dalı olan desenden geniküler arter
*Popliteal arterden çıkan medial inferior ve superior geniküler arterler,lateral inferior ve süperior geniküler arterler
*Orta geniküler arter
*Anterior tibial arterden çıkan anterior ve posterior tibial arterler
kanlanmayı sağlar.
*Patellanın kanlanması ise bu arter gruplarının anastomozları sayesinde sağlanır.