PLANTAR FASİİT



Plantar fasiit, ayağınızın altından geçen ve topuk kemiğinizi ayak parmaklarınıza (plantar fasya) bağlayan kalın bir doku bandının iltihaplanmasını içerir. Mikrotravmalar sonucu oluşan aşırı kullanım yaralanmasıdır. Genellikle sabahları ilk adımlarda ortaya çıkan bıçaklanma ağrısına neden olur.


 
NEDENLERİ - RİSK FAKTÖRLERİ

En yaygın nedeni ayağın yapısı ile ilgilidir. Örneğin, aşırı düz ayaklar veya yüksek kemerli ayaklar, plantar fasiit geliştirmeye daha yatkındır.

Sert, düz yüzeylerde destekleyici olmayan ayakkabı giymek plantar fasya üzerinde anormal bir yük oluşturur ve plantar fasiitlere yol açabilir.

Obezite ve aşırı kullanım da plantar fasiite katkıda bulunabilir.

Her yaşta görülebilmekle birlikte orta yaşlı kadınlarda ve erkek atletlerde daha sık görülür. 

Aynı zamanda yaşlı ve sedanter bireylerde görülme sıklığı daha fazladır.

Uzun mesafeli koşu, bale dansı ve aerobik dans gibi topuğunuza ve bağlı dokunuza çok fazla baskı uygulayan aktiviteler, plantar fasiitin başlamasına katkıda bulunabilir.

Diğer risk faktörleri ise; Gastrosoleus kası kısalığı, aşil tendon kısalığı, zorlayıcı ve yanlış antrenman, yanlış ayakkabı kullanımı, kötü zemin, uzun süreli ayakta durma ve ağırlık taşıma sayılabilir.
 
 
 
BELİRTİLERİ


Plantar fasiit semptomları, ayak tabanı boyunca yayılan,giderek artan veya aniden başlayan bir ağrı tarif edilir.

Ayrıca topuk çevresinde sinir tuzaklarına bağlı ağrı şiddetle topukta hissedilebilir.

Ağrı hafif rahatsızlıktan ayak tabanının çok hasar görmüş olmasına bağlı olarak çok acı verici olabilir.

Ağrı sabahları çok şiddetli, yürüdükten sonra dokuların ısınmasıyla ağrı kademeli olarak azalır.

Ayrıca uzun sure oturmaktan yürüyüşe geçiştede acı tetiklenir.

o   Kısıtlı dorsiflexion ve sıkılaşmış baldır (calf) kasları
o   Sert Aşil tendonu
o   Yalın ayak yürürken veya merdiven çıkarken ağrı şiddetlenir
o   Topuğun iç yanında ağrı
o   Bir spor aktivitesi esnasıda aniden hissedilen topukta batma ağrısı
 
 
 
Komplikasyonlar

Plantar fasiiti görmezden gelmek, düzenli aktivitelerinizi engelleyen kronik topuk ağrısına neden olabilir. Plantar fasiit ağrısını hafifletmenin bir yolu olarak yürüme şeklinizi değiştirmek ayak, diz, kalça veya sırt problemlerine yol açabilir.
 
 
 
TEDAVİ
 
Plantar fasiitin ameliyatsız tedavisinde; esneme egzersizleri, buz uygulaması, fiziksel aktivitelerin azaltılması, fizik tedavi, enjeksiyon tedavisi ve iltihabı azaltmak için oral steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar ile konservatif bir tedavi planlanır.
 
Ağrı ve iltihabı azaltmak birinci amaçtır.Yaralanma bölgesinin korunması,dinlenme, buz,basınç ve ayağın kalp seviyesinden itiibaren yükseltilmesi çok önemlidir. Ağrı ve iltihaplanmayı azaltmak için buz veya soğuk(buz) uygulanmalıdır. Soğuk terapi ağrının çok şiddetli olduğu dönemde  ilk 24 ila 48 saat süresince ağrıyorsa, her saat 10 dakika süreyle uygulanabilir. Belirtiler hafiflediğinde, günde 3 defa uygulanabilir. Buzun ciltte buz yanığı oluşturmaması için ıslak havlu veya poşet içinde uygulanması önerilir. 
 
Hastadaki şikayetler düzelene kadar bandajlama yapılabir. 

Rahat ayakkabıların ve ortezlerin kullanılması ayağın korunmasında önemlidir.Sert ve düz tabanlı ayakkabılar şikayetlerin artmasına neden olur.

Şikayetlerin azalması ayağın iyileşme evresine geçtiğini gösterir.Bu dönemde ağrılı bölgenin bantlanması,uygun ayakkabı seçimi ve topuk altı yumuşak pedler iyileşmeye destek olmanın yanında ağrısız plantar fasyanın gerilmesini sağlar,ayrıca gece splintlerinin kullanılması tedavide son derece etkindir.
 
Tedavi en yaygın gastrocnemius/soleus/plantar fasya germesi, ortezler, ultrason, iyontoforezis, gece splinti ve eklem mobilizasyon / maniplasyonlarını içerir.
 

 
EGZERSİZ
 
Plantar fasiitli birçok kişi, yataktan kalktıktan sonra ilk adımlarını atarken sabahları yoğun topuk ağrısı çeker. Bu ağrı, uyku sırasında ortaya çıkan plantar fasyanın gerilmesinden kaynaklanır. Ayağa kalkmadan önce plantar fasyayı germek veya masaj yapmak genellikle topuk ağrısını azaltabilir.
 
·        Ayakta durmadan önce ayağınızı 10 kez yukarı ve aşağı esneterek esnetin.

·         Plantar fasyayı germek için ayak esneme hareketleri yapın.

·        Ayağınızın altını germek için bir havlu kullanın ( havluyu gerin ).
 
·        Uyurken bir gece ateli takın . Gece atelleri, ayak bileğini ve ayağı Aşil tendonunu ve plantar fasyayı hafifçe gergin tutan bir pozisyonda tutar.

·        Yataktan kalkmadan önce ayağınızın alt kısmına plantar fasyanın genişliği boyunca masaj yapın.

·        Sadece banyoya gitmek için bile yataktan kalktığınızda daima ayakkabı giyin. Kaliteli sandaletler, atletik ayakkabılar veya kemer destekli diğer rahat ayakkabılar işe yarayacaktır.

Germe egzersizleri bir çekme hissi yaratmalıdır. Acıya neden olmamalıdır. Fizyoterapistinize veya doktorunuza hangi egzersizlerin sizin için en uygun olduğunu sorun.

 
Her gün yapılacak egzersizler

Germe ve güçlendirme egzersizleri, plantar fasiitin azalmasına yardımcı olacaktır.
Her egzersizi günde 2 veya 3 kez yapmak en iyisidir, ancak hepsini aynı anda yapmanız gerekmez.
 
·        Oklava veya tenis topu kullanın. Otururken oklava veya topu ayağınızın kavisi ile yuvarlayın. Yapabiliyorsanız, ayağa kalkarken bu egzersizi yapmaya devam edin.
 
o   Ayak streç
o   Plantar fasya ve baldır germe
o   Güçlendirme egzersizleri















KAYNAKÇA:

https://www.mayoclinic.org/diseases-cond...c-20354846

https://www.healthline.com/health/plantar-fasciitis

https://www.webmd.com/fitness-exercise/u...tis-basics