SERVİKAL OMURGA ANATOMİSİ



Yedi adet servikal vertebradan oluşur. Columna vertebralisin en hareketli bölgesinde var olan en küçük gövdeli vertebralardır. Processus transversuslaıyla diğer omurgalardan kolaylıkla ayrılırlar. Foramen transversarium denen bu deliğin içinden arteria ve vena vertebralisler geçer. Gövdeleri daha küçük ve dörtgen şekillidir. C7’nin proccessus spinosusu çatallıdır.


Oksipitoatlantal Eklem (C0-C1) 



Kapalı pozisyon: Yok
Gevşek pozisyon: Yok
Kapsül paterni: Ekstansiyon ve lateral fleksiyon aynı derecede limitlidir. Rotasyon ve fleksiyon hareketleri etkilenmez.
ROM değerleri: 14-35’ fleksiyon ve ekstansiyon /  2-11’ lateral fleksiyon / 0-7’ aksiyal rotasyon
Son his:  Tüm hareketlerde son his serttir.     
Konveks- konkav kuralı: Konveks= C0 Konkav=C1

Oksipitoatlantal Eklem Mobilizasyonu


Unilateral Oksipitoatlantal Distraksiyonu



Hasta sırtüstü yatarak mobilize edilecek taraf üste gelecek şekilde kafasını döndürür. Bir el hastanın çenesini alttan kavrar. Diğer el ile mastoid çıkıntının inferioru elin tenar- hipotenar kısmı ile sıkıca tutularak oksiputu superiora yani yukarıya doğru hareket ettirir. Oksipitoatlantal eklem kısıtlılığı tedavisi için kullanılır. Eğer eklemin fleksiyonunu fasilite etmek istiyorsak çene üzerindeki el çenenin kaudal hareketine yani oksipitoatlantal eklem fleksiyonuna izin vermelidir. OA eklem kısıtlılığını tipi ne olursa olsun, tedavi etmek amacıyla kullanılır. Tüm distraksiyon tekniklerinde olduğu gibi, eklemin kısıtlanmış hareketi için genel bir tekniktir. Amaç OA eklem fleksiyonunu fasilite etmekse, çene üzerindeki el çenenin kaudal hareketine (OA fleksiyon) izin vermelidir.


Oksipitoatlantal Fleksiyon



Hasta sırtüstü tedavi masasında yatar. Fizyoterapist masa başında pozisyonlanır. Bir el ile oksiputu hafif fleksiyonda, diğer ellein baş ve işaret parmağı ile atlasın laminasından tutar. Fizyoterapistin deltopektoral bölgesi hastanın alnındadır. Atlastaki eli stabilite için kullanır. Fizyoterapistin deltopektorel bölgesi hastanın başını anteriordan posteriora mobilite ederken, oksiputu kavrayan eli , atlasta oksiputun fleksiyona yuvarlanmasını sağlayark kombine hareketlerle fleksiyon meydana gelir. OA eklem fleskiyon kısıtlılığını tedavi etmek amacıyla kullanılır ama unilateral OA eklem fleskiyon kısıtlılığı için spesifik değildir.


Yüzüstü Oksipitoatlantal Posteriordan Anteriora Kayma



Baş nötral pozisyonda, hasta yüzüstü yatar. Klinisyen oksipitoatlantal eklem üzerine bir elin başparmağını, diğer elinde başparmağını koyarak suboksipital bölgeyi palpe eder. Bu değerlendirme sırasında dokuda sıkışmayı önlemek için paraspinal kasları mediale iter. Daha sonra posteriordan anteriora kaymayı yapar. Unilateral OA eklem kısıtlılığı ve ağrıyı tedavi için kullanılır.



Atlantoaksiyal Eklem ( C1-C2)



Kapalı pozisyon: Yok
Gevşek pozisyon: Yok
Kapsül paterni: Rotasyonla kısıtlı
ROM değerleri: Fleksiyon-ekstansiyon yaklaşık 10’ Rotasyon yaklaşık 40’
Son his:  Tüm hareketlerde son his serttir.
Konveks- konkav kuralı: Konveks=  C1’in inferior yüzeyi Konkav= C2’nin superior yüzeyi

Atlantoaksiyal Eklem Mobilizasyonu



Sırtüstü Atlantoaksiyal Eklem Rotasyon



Hasta sırtüstü yatar. Hastanın masadaki vücut ağırlığı uygun stabilite sağlar. Fizyoterapist mobilize eden elin işaret parmağının distal interfalangeal eklemini C2’nin posterolateral tarafına yerleştirerek oksiputu avuç içine alır. Fizyoterapist daha sonra başı tedavi edecek rotasyonun kontralateral yönünde maksimum fleksiyon yaptır. Lateral fleksiyon korunurken C2 üzerindeki C1’i kısıtlılık yönünde mobilite edilir. C1-C2 eklem kısıtlılığını veya ağrısını tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle tedavi için kullanılır.


Oturmada Atlantoaksiyal Rotasyonu

Hasta dik bir şekilde oturur. Stabiliteye ihtiyaç duyulmaz. C1’in transvers çıkıntısının lateral posteriıor üzerine parmaklar üst üste yerleştirilir. Hasta istenen kontralateral yöne dönerken fizyoterapist çıkıntıyı anteriora doğru iterek mobilite sağlar. Burada kontralateral yöne rotasyonda ve geri dönerken temas kesilmemelidir. C1-C2 eklem kısıtlılığını veya ağrısını tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle tedavi için kullanılır.


Yüzüstü Atlantoaksiyal Posteriordan Anteriora Kayma



Hasta yüzüstü nötral olarak yatar. Fizyoterapist eklem üzerinde temas eden başparmakları ile C2-C3’ün faset eklemini palpe eder. Fizyoterapist hastanın başını aynı tarafa pasif olarak döndürür. Hafif basınç ile posteriordan anteriora kayma sağlanır. Unilateral C1-C2 eklem kısıtlılığını veya ağrısını tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle tedavi için kullanılır.


Tipik Servikal Omurga (C2-7 faset eklemler)



Kapalı pozisyon: Tam ekstansiyon
Gevşek pozisyon: Fleksiyon ve ekstansiyon arası
Kapsül paterni: Lateral fleksiyon ve rotasyon eşit derecede limitliyken, ekstansiyon fleksiyondan daha fazla limitlidir.
ROM değerleri:  50’ fleksiyon- 60’ ekstansiyon / 45’ Sağ lateral fleksiyon / 45’ Sol lateral fleksiyon / 80’ Sağ rotasyon – 80’ sol rotasyon
Son his: Tüm hareketlerde son his serttir.
Konveks- konkav kuralı: Konveks=  Kranial faset Konkav= Kaudal faset


Tipik Servikal Omurga Mobilizasyonu


Servikal Ekstansiyon



Hasta sırtüstü yatar. Boyunun nötral pozisyonda olmasına dikkat ediyoruz. İşaret parmaklarının radial kenarını mobilite edilecek omurun laminasına yerleştiririz. İstenen segmentte ekstansiyon gerçekleşene kadar her iki parmakla ventral olarak kaldır. Tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle ekstansiyon eklem kısıtlılığını veya ağrıyı tedavi etmek için kullanılır.


Unilateral Arkaya ve Aşağıya



Hasta tedavi masasında sırtüstü yatar. Stabilite sağlayan el hastanın kafasındadır. Hastanın başı mobilite olacak segmentte kaydırılır. Mobilite edilen elin işaret parmağının MCP ekleminin radial yüzü, mobilite edilecek segmentinpostero- lateral tarafına yerleştirilir. Mobilizasyon, hastanın kontralateral omzuna doğru, mobilite eden el aşağı ve geriye doğru silindir etrafında kaydırılıyor gibi olmalıdır. İpsilateral tarafta aşağı ve arkaya (kapanış\ekstansiyon) hareketi fasilite için kullanılır.


Unilateral Aşağı ve Geriye Derece V (aşağı eğimli thrust)



Hasta tedavi masasında sırtüstü yatar. Her iki elin işaret parmağının MCP ekleminin radyal tarafı mobilite edilecek segmentin postero-lateraline yerleştirilir. Bilateral ekstansiyon ile tedavi edilecek seviyeyi o seviyede yukarı ve ileri doğru hedefleyerek kısıtlılık yönünde döndür. Bu teknik, el bir silindir etrafında aşağı hareket eder gibi geriye ve aşağıya doğru olmalıdır. İpsilateral tarafta aşağı ve geriye (kapanış\ekstansiyon) hareketi fasilite için kullanılır.

Unilateral Yukarı ve İleri



Hasta tedavi masasında sırtüstü yatar. Stabilite eden elin işaret parmağının radialinin inferior segmentin posterioruna yerleştirilir. Mobilize eden elin işaret parmağının proksimal interfalangeal ekleminin radiali, mobilize edilecek segmentin postero-lateral tarafına yerleştirilir. Bu teknikle elini yukarı ve silindirin etrafında hareket ediyormuş gibi kontralateral göze doğru yukarı ve ileri hareket eder. İpsilateral tarafta yukarı ve ileri (açılış\fleksiyon) hareketini fasilite etmek için kullanılır.


Santral Posteriordan Anteriora Kayma



Baş nötralde hasta yüzüstü yatar. Hasta başı masada stabilite sağlar. Fizyoterapist segmentin spinöz çıkıntısını palpe eder. Ve tedavi edilecek tarafta başparmaklar üst üste gelecek şekilde eklemin üzerine temas ederek spinöz çıkıntı anteriora doğru mobilite edilir. Tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle unilateral eklem kısıtlığı ve ağrısını tedavi için kullanılır.

Unilateral Posteriordan Anteriora



Hasta sırtüstü yatar. Fizyoterapistin deltopektoral bölgesi hastanın alnındadır. Bir eliyle infeior segmentin spinöz çıkıntısından tutarak stabilite sağlar. Mobilizasyon, alt segmentin spinöz çıkıntısının eş zamanlı stabilizasyonu ile deltopektoral bölgenin alından baskısıyla gerçekleşir. Mobilize eden el ayrıca segmentin spinöz çıkıntısını aşağı ve geri yönde hareketine yardımcı olur. Tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle unilateral eklem kısıtlığı ve ağrısını tedavi için kullanılır.

Servikal Fleksiyon



Hasta sırtüstü yatar. Fizyoterapistin deltopektoral bölgesi hastanın alnındadır. Bir eliyle infeior segmentin spinöz çıkıntısından tutarak stabilite sağlar. Mobilize edecek el, mobilite edilecek segmentin spinöz çıkıntısını kavrayarak normal fleksiyon artrokinematiklerini artırmak için yukarı ve öne çeker. Tekrarlanan mobilizasyonlara olumlu yanıt veren bir teknikle fleksiyon (yukarı ve ileri ) eklem kısıtlığı ve ağrısını tedavi için kullanılır.



KAYNAKÇA

• YÜKSEL İNCİ,ORTOPEDİK PROBLEMLERDE MANUAL TERAPİ, 2017,ANKARA
• MUTLU EBRU, ORTOPEDİK EKLEM MOBİLİZASYONU VE MANİPULASYONU KANITA DAYALI YAKLAŞIM, 2019, İSTANBUL
• Figen Gövsa Gökmen, (2003), Sistemik Anatomi, İzmir Güven Kitabevi