TORAKAL OMURGA ANATOMİSİ



On iki omurun bir araya gelmesiyle oluşur. Boyut olarak; boyun omurundan küçük, bel omurlarından büyüktür. Corpus vertebraları kalp şeklindedir. En belirgin özellikleri corpus vertebranın dış yan kısımlarında fovea costalis superior ve inferior’lar vardır. Ayrıca 1-10. Torakal omurlarda, proc.transversus’ların ön yüzleri ile kaburgaların eklem yaptığı fovea costalis proccesus transversi vardır. Foramen vertebralesi küçük ve yuvarlaktır.  5-8. Omurlar arasında yer alan göğüs omurlarının proc.spinosus yapıları, tüm omurlar içinde en eğik olanlarıdır.

Torasik Omurga Eklem Artrolojisi



Kapalı pozisyon:  Tam ekstansiyon
İstiharat pozisyon:  Fleksiyon ve ekstansiyonun tam arası
Kapsül paterni: Eşit derecede limitli yana eğilme ve rotasyon, ekstansiyon
EHA değerleri: Fleksiyon  20-45’ / Ekstansiyon  25-45’ / Lateral Fleksiyon unilateral 20-40’ / Rotasyon unilateral 35-50’
Son his:  Tüm yönlerde doku gerginliği
Konveks- konkav kuralı: Kraniyal faset= konkav / Kaudal faset= konveks
NOT: Faset eklemler genelde planar yapıdadır.



TORAKAL OMURGA MOBİLİZASYONU

Santral posterior-anterior non-thrust:



Hasta yüzüstü yatış pozisyonunda, baş ve omurga nötral pozisyondadır. Başparmaklar üst üste spinöz çıkıntıların üzerinde, bilateral ulnar kenarlar spinöz çıkıntı yanında ve unilateral ulnar kenar spinöz çıkıntı üzerine denk gelecek şekilde mobilizasyon sağlanacak şekilde el pozisyonlanır. Tedavi masasına doğru anterior yönde mobilite sağlanır. Genel torasik omurga hareketliliğini artırmak için bu teknik kullanılır.

Unilateral posterior-anterior non-thrust:



Hasta yüzüstü yatış pozisyonunda, baş ve omurga nötral pozisyondadır. Başparmaklar üst üste transvers çıkıntı üzerinde, unilateral ulnar transvers çıkıntı üzerinde olacak mobilizasyon sağlanacak el pozisyonlanır. Tedavi masasına doğru anterior yönde mobilite sağlanır. Genel torasik omurga hareketliliğini artırmak için bu teknik kullanılır.

Üst torasik thrust:



Hasta dirsek vücudun önünde eller boyunda kenetli olacak şekilde sırtüstü yatar. Fizyoterapist de hastanın yanında ayakta, hastanın dirsekleri göğsünde olacak şekilde stabilize ederek fizyoterapistin önkolunun kaudal kısmı hastanın gövdesinin altına uzanır.  Fizyoterapist altta kalan elinin interfalangeal eklemlerini ekstansiyonda tutarak elinin yumruk yapar. Hedeflenen spinöz çıkıntı avuç içi ve parmak uçları arasına alınarak fizyoterapist alttaki eli ile hastayı çevreleyerek thrust işlemini anteriordan posteriora doğru yapar. Üst torasik bölgenin ekstansiyonunu, genel torasik hareketi ve omuz hareket potansiyelini artırmak için kullanılır.

Orta torasik bilateral thrust:



Hasta kolları toraks üzerinde sıkıca kucaklama hareketi yaparak birleştirerek sırtüstü pozisyonda yatar. Fizyoterapiste temas eden kol kontralateral kolun hemen altında olmalıdır. Fizyoterapist üstte bulunan elini hastanın kollarını sarmış ve üst gövdeye yakın pozisyonda tutarak stabilite sağlar. Fizyoterapistin alttaki eli DİP eklemler ekstansiyonda yumruk şeklinde, hedeflenen spinöz çıkıntıyı parmak uçları ve avuç içi arasında pozisyonlamalıdır. Fizyoterapist hastayı alttaki eliyle çevreleyerek thrust işlemini anteriordan posteriora doğru gerçekleştirir. Orta torasik seviyenin ekstansiyonunu ve genel torasik hareketi arıtrmak için kullanılır.

Orta torasik unilateral thrust:



Hasta kolları toraks üzerinde sıkıca kucaklama hareketi yaparak birleştirerek sırtüstü pozisyonda yatar. Fizyoterapiste temas eden kol kontralateral kolun hemen altında olmalıdır. Fizyoterapist üstte bulunan elini hastanın kollarına sararak üst gövdeye yakın pozisyonda tutar. Fizyoterapistin alttaki eli orta parmak etkilenen transvers çıkıntı üzerinde ve tenar kabarıntı bir alt seviyede var olan kontralateral transvers çıkıntı üzerinde konumlanarak pistol kavrama yapılır. Fizyoterapist hastayı çevreleyen alttaki eliyle hastayı çevreleyerek thrust işlemini anteriordan posteriora doğru gerçekleştirir. Orta torasik seviyenin ekstansiyonunu ve genel torasik hareketi arıtrmak için kullanılır.

Orta torasik yüzüstü rotator thrust:



Hasta kollar yanda olacak şekilde yüzüstü yatar. Fizyoterapistin kranial yöndeki eli hedeflenen transvers çıkıntı üzerinde parmaklar kaudal yönü gösterecek şekilde pozisyonlanır.kaudal yöndeki el ise hedef segmente en yakın transvers çıkıntı üzerinde parmaklar kraial yöne bakacak şekilde pozisyonlanır. Fizyoterapist kranial el ile hastaya kaudal ve anterior yönde thrust işlemi yaparken, kaudal el ile kranial ve anterior thrust uygular. Orta torasik bölgenin ekstansiyonunu, genel torasik hareketi ve omuz hareket potansiyelini artırmak için kullanılır.

Torasik rotasyon kayma (glide):



Baş ve omurga nötralde olacak şekilde hasta yüzüstü yatar. Fizyoterapist her iki elin başparmağını ilgili segmentin spinöz çıkıntısının lateraline yerleştirip o segmente lateral yönde mobilite eder. Torasik omurga rotasyonunu artırmak için kullanılır.

Torasik ekstansiyon kayma (glide):



Hasta elleri boynunun arkasında dirsekler ileriye bakacak şekilde kenetli olarak oturur. Fizyoterapist hastanın yanında bir dizi ve uyluğu ile hastanın bel blgesini destekler. Elin tenar kabarıntısı kullanılarak, stabilizasyon sağlayacak el mobilize edilecek segmentin altındaki spinöz çıkıntının inferioruna yerleştirilir. Mobilizasyon sağlayan el hastanın dirsekleri üzerinden ekstansiyon postürüne yadım eder. Torasik omurganın ekstansiyonunu artırmak için kullanılır.

Torasik fleksiyon kayma (glide):



Hasta elleri boynunun arkasında dirsekler ileriye bakacak şekilde kenetli olarak oturur. Fizyoterapist hastanın yanında bir dizi ve uyluğu ile hastanın bel blgesini destekler. Stabilite eden elin tenar kabarıntısı kullanılarak mobilite olacak segmentin bir altında bulunan spinöz çıkıntının superior kısmında stabilizasyon sağlanır. Mobilize eden el ise hastanın dirsekleri üzerinden fleksiyon hareketine yardım eder. Torasik omurga fleksiyonunu artırmak için kullanılır

Kostotransvers non-thrust:



Hasta yüzüstü kollar tedavi masasında olacak şekilde yatar. Stabilizasyon sağlayan el mobilize edilen segmentin kontralateral laminası ve transvers çıkıntısı ile temas eder. Mobilizasyonu yapan elin tenar ve hipotenar kabartısı ile kaburganın en proksimal kısmının anterior ve hafif inferior yönünde mobilizasyonu sağlanır. Hipomobil kostotransvers eklemin hareketini fasilite etmek için kullanılır.

Otururken 1. Kaburga non-thrust kayma (glide):



Hastanın başı mobilizasyon sağlanacak kaburgaya doğru lateral fleksiyona alınarak skalen kaslar gevşetilir. Kontralateral kol fizyoterapistin dizi üzerine alınarak kontralateral dokuların gevşemesi sağlanır. Fizyoterapist hastanın arkasında, işaret parmağının metakarpofalangeal ekleminin medial kısmı 1.kaburga üzerine yerleştirilir. Mobilizasyon sağlayan el hastanın 1.kaburgasına medial ve inferior yönde kayma uygular. Daha çok önerilen teknik hasta inhalasyon yaparken kaburgayı tutup mobilizasyonu ekshalasyon sırasında uygulamaktır. Eleve olan 1.kaburgayı deprese amacıyla kullanılır.

Sırtüstü 1. Kaburga non-thrust kayma (glide):

Hasta sırtüstü kollar vücut yanında olacak şekilde uzanır. Fizyoterapist tedavi masasının başında hastaya bakarken oksiputtan elin web aralığı ile tedavi edilecek 1.kaburganın medialinden medialinden kubbe şeklinde kavrar. Kubbeleştirerek oksiputtan kavrama yapan el başı rahat şekilde yana eğmeyi sürdürerek ipsilateral skalen kasları gevşeterek başın stabilizasyonu sağlanır. Mobilizasyon sağlayan el 1.kaburgaya inferior ve medial yönde kayma uygular. Daha çok önerilen teknik hasta inhalasyon yaparken kaburgayı tutup mobilizasyonu ekshalasyon sırasında uygulamaktır. Eleve olan 1.kaburgayı deprese amacıyla kullanılır.

Üst kaburga non-thrust:



Hasta etkilenen kısım üste gelecek şekilde sırtüstü yatar. Fizyoterapist hastanın başının arkasında kranial eli ile hastanın kolunu dirseğin proksimalinden tutar. . Fizyoterapistin kaudal elinin web aralığı ile alt kaburgayı stabilite eder. Fizyoterapist hastanın kaldırılan üst ekstremitesini kranial yönde çekerek indirekt olarak stabilizasyon sağlanan infeior kaburga üzerinde superior kaburgayı mobilite eder. İnferior kaburganın ekshalasyon kısıtlılığını ya da superior kaburganın inhalasyon kısıtlılığını düzeltmek için kullanılır.

Alt kaburga non-thrust:



Hasta etkilenen kısım üste gelecek şekilde yatar. Fizyoterapist hastanın başının arkasında kranial eli ile hastanın kolunu dirseğin proksimalinden tutar. Fizyoterapistin kaudal elinin web aralığı ile alt kaburgayı stabilite eder. Fizyoterapist hastanın kaldırılan üst ekstremitesini kranial yönde çekerek indirekt olarak stabilizasyon sağlanan infeior kaburga üzerinde superior kaburgayı mobilite eder. İnferior kaburganın ekshalasyon kısıtlılığını ya da superior kaburganın inhalasyon kısıtlılığını düzeltmek için kullanılır.

KAYNAKÇA

YÜKSEL İNCİ,ORTOPEDİK PROBLEMLERDE MANUAL TERAPİ, 2017,ANKARA
MUTLU EBRU, ORTOPEDİK EKLEM MOBİLİZASYONU VE MANİPULASYONU KANITA DAYALI YAKLAŞIM, 2019, İSTANBUL
Figen Gövsa Gökmen, (2003), Sistemik Anatomi, İzmir Güven Kitabevi